پژوهشی در علوم قرآن صفحه 109

قرائت ها می باشد. آنگاه در دنبال روایت سخن از قرآنی که علی بن ابی طالب علیه السلام جمع آوری نمود می باشد، که در نزد امام زمان علیه السلام ودیعه است، که قبلاً شرح آن گذشت.

در روایت دیگر از این مطلب تعبیر دیگر شده است، عن الصادق علیه السلام إقرؤوا کما عَلَّمتم. (1) «همان گونه که یاد گرفته اید قرائت کنید». این گونه تعبیرها که در سخنان رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم نیز نقل شده بود، رهنمود به همین قرائت متداول در نزد مردم است که یک قرائت همواره معروف و متواتر در نزد مردم بوده است و این قرائت همان قرائت اصلی قرآن است که معصومین علیهم السلام بر آن رهنمود هستند. معلوم می شود یک قرائت همواره متداول بوده است. البته در کنار قرائت اصلی و متواتر قرآن قرائت های گمنام همواره نیز بوده اندکه رسول اللّه صلی الله علیه و اله و سلم و ائمه از آن ها پرهیز می دهند.

احتمال دیگر

برخی در این روایات احتمال دیگر طرح نموده اند که منظور از این تعبیر «اقرؤوا کما یقرء الناس» ره_ن_م_ود ب_ه ی_ک ق_رائت ن_یست. بلکه رهنمود به قرائت های متداول در آن زمان است. اینان چه بسا خ_واس_ت_ه ان_د ای_ن روای_ت را ت_أی_ید بر قرائت های قراء سبع معنا کنند. یعنی همان گونه که مردم قرائت های گوناگون دارند به همان قرائت ها، قرائت کنید. به غیر آنها قرائت نکنید. شاید بسیاری از ف_ق_ه_ا ک_ه ق_رائت ه_ای گوناگون و بخصوص قراء سبع را جایز می دانند، این روایات را به همین احتمال معنا می کنند.

ل_ی_ک_ن این احتمال بی پایه است، زیرا در صورتی این احتمال صحیح می تواند باشد که قرائت های قراء سبع از قرآن، در آن زم_ان م_تداول باشند. که عموم مردم آنها را بشناسند، تا امام مخاطب را به آن رهنمود نماید. در حالی که در زمان صدور این روایت، سخن از قرائت قراء سبع نبود. قرائت این هفت نفر مطرح نبود. زیرا زمان قراء سبع به بعد از امام صادق علیه السلام بازکشت دارد. برخی از اینها اصولاً در آن زمان مطرح نبودند و برخی هم اگر مطرح بودند به صورت قرائت گمنام بودند.