- انگیزه قرآن 1
- ویژگی های قرآن 1
- پیشگفتار 1
- قرآن پژوهی 3
- اهمیت علوم قرآنی 3
- ویژگی های این نوشتار 4
- اشاره 5
- وحی یا آموزه الهی 5
- قرآن و آموزه الهی 6
- کار برد قرآنی وحی 7
- معنای وحی 7
- وحی همگون انبیا 9
- حقیقت وحی 10
- الف: آگاهی فرابشری 11
- ویژگی های وحی 11
- اشاره 12
- ب: وحی، آموزه ای شفاف 12
- 1_ خود آگاهی 13
- مراحل آگاهی انسان 13
- 2_ آگاهی کسبی 13
- ج:وحی شک بردار نیست! 14
- تحلیل های ناسازگار از وحی 16
- نقد و بررسی 17
- تشخیص وحی 19
- افسانه «ورقه بن نوفل» 19
- افسانه «غرانیق» 20
- راه های دریافت وحی 21
- اشاره 21
- الف: وحی لدنی 21
- ب: وحی با واسطه 22
- گذری به آنچه گذشت 23
- معنای نزول 24
- اشاره 24
- اشاره 24
- نزول وحی 24
- زمینه وحی فراگیر 25
- آغاز بعثت 27
- اشاره 27
- اشاره 29
- اولین آیه ها 29
- قرآن چگونه نازل شده است؟ 32
- دیدگاه ها 34
- استدلال عامه 38
- آخرین سوره 40
- بررسی یک نکته 41
- نام گذاری سوره ها 42
- فضای مکه 44
- فضای مدینه 45
- اسباب نزول 47
- شأن و مقام اختصاصی 49
- اشاره 51
- سخنی با فخر رازی 51
- معیار مکی و مدنی 52
- راه شناخت مکی و مدنی 53
- سوره های مکی 54
- معنای آیه 55
- سوره های مدنی 55
- اشاره 55
- معنای اصطلاحی آیه 56
- کار برد آیه در روایات 57
- توقیفی بودن حدود آیه ها 58
- فایده شناخت آیه ها 60
- آخرین آیه 62
- سخنی با سیوطی 63
- اشاره 63
- گذری بر مطالب این بخش 64
- واژه «جمع» 66
- تدوین و جمع قرآن 66
- دیدگاه ها 67
- بررسی 71
- مراحل تدوین 72
- مرحله اول 73
- اشاره 73
- انگیزه مرحله اول 73
- نویسندگان وحی 74
- جواب یک اشکال 79
- ترتیب آیه ها 80
- انگیزه مرحله دوم 81
- اشاره 81
- مرحله دوم 81
- مرحله سوم 82
- اشاره 82
- انگیزۀ مرحله سوم 83
- تعداد قرآنهای مرحله سوم 84
- موفقیت مرحله سوم 85
- دیدگاه علی علیه السلام 86
- قرآن علی علیه السلام 87
- ویژگی های قرآن علی علیه السلام 88
- سرنوشت قرآن علی علیه السلام 89
- مصحف های دیگر 90
- قرآن با چه خطی نوشته می شد؟ 92
- قرآن بر چه چیز نوشته می شده است؟ 93
- مروری بر مطالب این بخش 94
- صیانت قرآن 94
- اشاره 94
- دلیل تواتر 95
- استدلال به آیه های قرآن 95
- پاسخ شبهات 96
- قرائت متواتر در قرآن 99
- اشاره 99
- دیدگاه منتخب 100
- تأسیس قاعده 100
- معنای قرائت 100
- برهان عقلی 101
- رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم و اختلاف قرائت 103
- اختلاف لهجه 105
- ائمه علیهم السلام و اختلاف قرائت 106
- اشاره 106
- احتمال دیگر 109
- عوامل اختلاف قرائت 110
- پدیده اختلاف قرائت 110
- روایات اَحرف سَبعه 111
- قراء سبع 113
- تواتر قرآن 116
- اشاره 116
- سبب تواتر 117
- تواتر یک قرائت 118
- کدام قرائت متواتر است؟ 119
- قرائت های حاشیه ای 124
- فقهاء و قراء سبع 124
- ادله فقهای شیعه 125
- اجماع 127
- نقد اجماع 129
- توجیه تواتر 130
- اشاره 130
- قرائت عاصم 132
- ملاک صحت قرائت 133
- مروری به آنچه گذشت 134
- پیدایش این بحث 136
- محکم و متشابه 136
- معنای محکم 137
- دیدگاه ها 138
- اشاره 138
- معنای متشابه 138
- عوامل ابهام واژه 139
- دیدگاه صحیح 144
- اشاره 146
- تفسیر متشابهات 146
- خطر پیروی از متشابهات 147
- تاویل چیست؟ 148
- چرا قرآن مشتمل بر متشابه است؟ 150
- مروری بر آنچه در این بخش گذشت 152
- شیوه های قانون گذاری 154
- ناسخ و منسوخ 154
- یهود و امکان نسخ 155
- اقسام نسخ 156
- اقسام ناسخ 157
- موارد نسخ 158
- فخر رازی و توجیه مرام 162
- آنچه در این بخش گذشت. 163
- اهمیت سخن 165
- اعجاز قرآن 165
- اعجاز در سخن 165
- مراتب و اعجاز در سخن 167
- فراخوانی قرآن 168
- رمز اعجاز 170
- بی پایگی صرفه 171
- حقیقت اعجاز 172
- اعجاز و توحید 174
- انگیزه اعجاز 175
- اعجاز جاوید 175
- علم و اعجاز 176
- اعجاز و کرامت 177
- اعجاز و سحر 177
- ابعاد اعجاز قرآن 178
- اشاره 178
- اشاره 179
- بخش اول زی_با سخ_ن 179
- ویژگی های سخن 180
- الف _ ویژگی های حروف و واژه 180
- ب _ انتخاب اعراب 185
- ج _ ساختار جمله 187
- نمونه دیگر 191
- قرآن و تمثیل 192
- نمونه های دیگر 194
- قرآن و استعاره 194
- اشاره 197
- سجع 197
- الف _ سجع متوازی 197
- اقسام سجع 197
- ب _ سجع متوازن 199
- ج _ سجع مُطَرَّف 200
- بخش دوم: سخن زیبا 201
- ابعاد معارف قرآن 201
- ابعاد انسان 201
- اشاره 202
- گرایش فطری 202
- دو مبدأ، دو گرایش 202
- گرایش طبیعی 204
- دو راهنما، دو سرنوشت 205
- قرآن و روابط سیاسی و بین المللی 206
- قرآن و حقوق انسانی 208
- پیمانها 208
- اشاره 208
- عدالت 209
- احسان 210
- تفاوت در روابط 211
- پذیرش ولایت کفار! 212
- دوستی با کفار! 212
- حفظ اسرار 213
- هوشیاری سیاسی و دفاعی 214
- اعجاز و دانش بشر 219
- گردش کرات آسمانی 220
- پدیده های جوی 221
- قرآن و بارش باران 223
- اُمی بودن رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم 224
- اشاره 224
- اعجاز عددی 225
- زبان قرآن 227
- اشاره 227
- دو چهره پیامبران 228
- وحی در قالب لفظ 229
- سخن و مخاطب 230
- مخاطب قرآن 231
- پیامبر و زبان قوم 232
- الف: واژگان گویشی 233
- ب: قرار دادی بودن مفاهیم 233
- زبان قوم چیست؟ 233
- ویژگی های زبان قوم 233
- د: فضای سخن 234
- ج: قواعد سجاوندی و فنون سخن 234
- قرآن و زبان قوم 235
- دی_دگ_اه پنجم 236
- زبان قرآن از زبان قرآن 237
- الف: واژگان عربی 239
- ویژگی های زبان قرآن 239
- ب: فنون زبان عربی 239
- ج: شیوهای محاوره 240
- 1_ مثال های قرآن 241
- 2_ سوگند و نفرین 245
- 3 _ طرح آداب و رسوم 247
- 4 _ دانش مخاطب 249
- 5 _ رهنمود به واقعیت ها 250
- 6_ جدال 252
- 7_ فضای سخن 253
- 8 _ شأن نزول و طرح سؤال 255
- 10_ توصیف ها 260
- 11_ فرهنگ مردگرایی 265
- خطاب های قرآن 266
- واقعیت های اجتماعی 269
- خاستگاه واقعیت های اجتماعی 270
- 12_ تسامح و مبالغه 273
- بازتاب فرهنگ زمانه 276
- نگاهی به آنچه گذشت 277
- زبان دیگر قرآن 279
- عترت علیهم السلام و زبان قرآن 279
- تلاوت قرآن 281
- اشاره 281
- آداب تلاوت 283
- ضرورت سبک شناسی 288
- سبک شناسی و روشها 288
- الف: تفسیر به ماثور یا روایی 289
- اشاره 289
- روش ها 289
- پی آمد این روش 291
- ب: بی نیازی از روایات 292
- ج: عرفانی و باطنی 293
- د: تفسیر شهودی 294
- ه_: علم گرایی 294
- اشاره 294
- و: روش الحادی و مادی 296
- بررسی 296
- ز: تفسیر قرآن به قرآن 299
- ح: تفسیر موضوعی 300
- اشاره 300
- پیشینه این روش 301
- نگاهی دیگر 303
- تفسیر به رای چیست؟ 304
- دیدگاه دیگر 305
- نقش عقل 307
- مقام رفیع عترت علیهم السلام 310
- الف: حق محوری 311
- محورهای اتحاد قرآن و عترت علیهم السلام 311
- ج: کوثر معارف 312
- ب: صراط مستقیم 312
- د: عروه الوثقی 313
- عترت مفسر قرآن 314
- روش صحیح در تفسیر قرآن 317
- روایت مخالف قرآن 318
- کدام روایت مفسر قرآن است؟ 318
- خلاصه آنچه گذشت 319
- گزیده منابع 321
ویژگی های وحی
الف: آگاهی فرابشری
از برخی آیاتی که عنوان شد یکی از خصوصیات این آموزه الهی به دست آمد این نکته اشاره شد که وح_ی یک آگاهی معمولی نیست. وحی یک آگاهی برگرفته از تدبیرعقلانی انسان نیست و یک دان_ش ب_رگرفته از نبوغ انسانی نیست. و نیز وحی یک آگاهی درونی و تجلی سلوک و مکاشفه ان_س_ان ن_م_ی باشد. بلکه وحی رسالی یک آگاهی فرابشری است. وحی یک تعلیم قدسی و ملکوتی اس_ت. وحی آگ_اهی است که ویژگی های آگاهی ودانش بشری را ندارد.
وحی آموزه غیبی است و بر خ_واسته از اندیشه و عرفان و تجربه پیامبر نیست. اصولا پیامبر یک واسطه بیش نیست. این چنین ن_ی_س_ت ک_ه دس_ت آوردهای وحی در اختیار پیامبر باشد. وحی آموزه ای است که از جانب خدای س_بحان از ملکوت به پیامبر متجلی می شود، انک لتلقی القرآن من لدن حکیم علیم (1)؛ «تو ق_رآن را از ن_زد خ_دای ح_ک_ی_م و ع_ل_ی_م دری_افت می کنی.» فرشته، وحی را از غیب بر پیامبر نازل م_ی ک_ن_د. ن_زل ب_ه ال_روح الامین علی قبلک لتکون من المنذرین (2)؛ «قرآن را روح الامین (جبرئیل) بر قلب تو فرود آورده تا تو از بیم دهندگان باشی.» پیامبر در این آگاهی نقشی ندارد و تنها واسطه است.
قال الذین لا یرجون لقاءنا ائت بقرآن غیر هذا او بدّله قل ما یکون لی ان اُبدله من تلقاء نفسی ان أتّبع الا ما یوحی الی (3)؛ «آن_ان ک_ه به قیامت ایمان ندارند به پیامبر می گفتند قرآنی غیر از این قرآن بیاور و یا این قرآن را ت_ب_دی_ل به قرآن دیگر کن! در جواب آنها بگو که من از نزد خود اختیاری ندارم که تبدیل کنم من آنچه را که وحی است پیروی می کنم».
1- نمل، 6.
2- شعراء، 194.
3- یونس، 15.