پژوهشی در علوم قرآن صفحه 118

دلیل بهتر از تواتر به حراست و صیانت قرآن نمی توان طرح ن_م_ود.

بر همین اساس اگر نویسندگان قرآن ده ها نفر بودند، حافظان قرآن صدها و قاریان قرآن ه_زاران ب_ودن_د. در ب_ین مسلمانان قرآن با تواتر شناخته می شد. هیچ گاه پذیرفته نبود و نیست که ج_م_ل_ه و یا کلمه ای و یا حتی اعرابی از قرآن با خبر واحد و یا شهادت دو فرد عادل و یا امارات و ظ_ن_ون دی_گر ثابت شود. تواتر قرآن مورد پذیرش همه مسلمانان است. کسی در تواتر قرآن تردید ندارد. و این اندک توضیح هم که داده شد بدین جهت بود که عوامل تواتر اشاره شده باشد.

تواتر یک قرائت

وقتی قرآن متواتر باشد به ناچار باید یک قرائت آن نیز متواتر باشد. بین تواتر قرآن و تواتر یک قرائت (قرائت اصلی) ملازمه است. نه قرآن بدون آن اعراب و نه با غیر آن اعراب می تواند متواتر شود. زیرا در بخش اول گذشت که یک اعراب جزء حقیقت قرآن است. قرآن ملفوظ بدون اعراب ممکن نیست. و آنچه در تواتر قرآن نقش اصلی دارد ملفوظ بودن آن است. زیرا آنچه متواتر بود، قرآن ملفوظ که در زب_ان ه_ای م_ردم صبح و شام تلاوت می شد، بود؛ نه قرآن مکتوب. و به همین جهت در ثبت و انتقال ح_دود ق_رآن م_ان_ند اعراب و ... از نسلی به نسل دیگر آنچه مورد اعتماد مردم بود، همان حفظ قرآن بر اذهان و قلب ها بود، نه نوشته ها. ابن جزری در این رابطه می گوید: نقل القرآن علی حفظ القلوب لا علی خط ال_م_صاحف و الکتب. (1) «انتقال قرآن از نسلی به نسل دیگر در اثر حفظ آن بر س_ی_ن_ه ه_ا ب_ود، نه نگاشتن آن بر کاغذ».

از این رو در قرن اول که قرآن نقطه و اعراب گذاری نشده بود، مسلمانان با حفظ آن در سینه ها این خصوصیات را نسل به نسل منتقل کردند. و قرآن ملفوظ همراه ب_ا اع_راب اس_ت. اعراب اصلی قرآن جزء حقیقت قرآن است. بدین جهت قرآن نه بدون اعراب و نه با اعراب غیر اصلی نمی تواند متواتر باشد. زیرا بدون اعراب که ممکن نیست، چون هنگام یک اعراب، تلفظ م_ی ش_ود. از ط_رف_ی اگر بخواهد با اعراب غیر اصلی متواتر شود،