پژوهشی در علوم قرآن صفحه 139

قرآن را از بین بره اند. بنابراین تفکر در تمام آیه های قرآن راه دارد. با این نگرش این دیدگاه نیز مستدل نمی باشد.

3_ دی_دگ_اه دی_گ_ر این که آیه های محکم آیاتی هستند که یک احتمال بیشتر در آنها مطرح نیست.اما آی_ه ه_ای متشابه احتمالاتی نیز در آنها مطرح است. این دیدگاه هم از این جهت مخدوش است که در آی_ه ه_ای محکم احتمالاتی که همۀ آنها محکم باشند،فرض صحیح دارند. اصولا قرآن مشتمل بر مفاهیم عمیق و پایان ناپذیر است. اندیشه در آن موجب برداشت های ژرف، محکم و متقن می شود.

4_ دی_دگ_اه دی_گ_ر م_ی گوید آیه های محکم آیه های روشن و مبین و آیه های متشابه آیات مبهم ه_س_ت_ن_د. آی_ات_ی که معنای روشن دارند، محکم و آیاتی که مفهوم روشن ندارند، مبهم و مجمل می باشند، متشابه هستند.

همچنین ای_ن دی_دگاه بدون خدشه نیست. زیرا ابهام صفت لفظ و واژه است. یک واژه اگر معنا نداشته ب_اش_د به آن مهمل گفته می شود. یعنی لفظ بی معنا. اگر معنا داشته باشد و معنای آن برای م_خاطب روشن نباشد، مبهم و مجمل گفته می شود. وقتی واژه ای مبهم شد با مراجعه به فرهنگ ل_غ_ت، ابهام از بین می رود. چنین چیزی در قرآن وجود ندارد. در ق_رآن واژه نامفهوم وجود ندارد و اگر مبهم هم وجود داشت، باید برای رفع ابهام به فرهنگ عرب مراجعه شود تا ابهام آن رف_ع ش_ود. در ح_الی که قرآن برای رفع تشابه می فرماید به محکمات رجوع کنید، نه به فرهنگ عرب. اصولاً می توان ادعا کرد در ق_رآن واژه و یا جمله مبهم وجود ندارد و متشابه را به دلایلی که گفته می شود، نمی توان به مبهم معنا کرد.

نخست این که عوامل ابهام چند چیز می تواند باشد که هیچ کدام از آنها در قرآن راه ندارند.

عوامل ابهام واژه

ال_ف: ی_ک_ی از مواردی که ممکن است در قرآن باعث ابهام لفظ شود، وجود چندین اعراب از یک ل_ف_ظ اس_ت ک_ه مخاطب نداند کدام یک از آنها قرآن است. فرضاً در آیه مبارکه حتی یَطهُرن، نداند یَ_طهُرنَ است یا یَطهُرن باشد، معنای آن این است