پژوهشی در علوم قرآن صفحه 144

محکمات را به مبینات و متشابهات را به مبهمات تفسیر کرد. که اگر مبهم هم بود، برای رفع ابهام آن به لغت مراجعه می شد نه به آیات محکم.

س_ه دی_گ_ر ای_ن که اصولاً مبهم قابل پیروی نیست. در حالی که قرآن پیروان متشابهات را نکوهش م_ی کند. می فرماید انسان های مریض از متشابهات پیروی می کنند. بدین جهت دیدگاه چهارم نیز مخدوش می باشد.

5_ از اب_ن ت_یمیه نقل شده که آیات محکم آیاتی هستند که افزون بر ایمان به آنها، باید به مفاد آنها عمل شود. اما متشابه آی_ات_ی هستند که باید تنها به آنها ایمان آورد؛ عمل طبق آن منظور نیست. (1) این سخن نیز در ع_ی_ن ح_ال ک_ه بی دلیل است، مخالف همین آیه است. زیرا آیه های متشابه با تفسیرصحیح مفهوم محکم دارند و عمل هم طبق آن انجام می گیرد.

6_ ب_رخ_ی ت_ح_ل_ی_ل ص_ح_ی_ح م_ت_ش_اب_ه را مشکل پنداشته تدبر و تفسیر آن را منع می نمایند و م_ی گ_وی_ند، ایمان به متشابهات واجب، سؤال در مورد آنها ممنوع و بدعت است. این سخن را به مالک (رئیس مذهب مالکی ها) نسبت می دهند (2).

اش_ک_ال_ی ک_ه م_توجه این دیدگاه است این که این سخن دعوت مسلمانان به جمود و ایستایی است. در حالی که قرآن جامعه مسلمانان را به رشد و پویایی و بالندگی دعوت می کند. جامعه قرآنی رشید و متفکر است، نه جامعه متحجر. خلاصه این دیدگاه برخلاف آیه های قرآن است که همگان را به تدبر در آیه های قرآن و آیه های تکوینی الهی فرا می خواند.

دیدگاه صحیح

7_ دی_دگ_اه ص_ح_ی_ح ای_ن ک_ه تشابه صفت لفظ نیست. واژه به اعتبار مفهوم واژگانی متشابه ن_م_ی ب_اش_د. ب_لکه لفظ به اعتبار معنای اضطراب آوری که دارد متشابه است. واژه به اعتبار معنای همانند، متشابه می باشد. که قرآن آیه ها را به محکم و متشابه تقسیم می کند.

به دیگر سخن متشابه بودن لفظ آیات به اعتبار مفاهیم آنها است. یعنی لفظ مفهومی را می رساند که آن مفهوم در عین حال که مبین و روشن است، شبهه انگیز است. شباهت به