پژوهشی در علوم قرآن صفحه 152

چیزی نیست که به رایگان نصیب کسی شود. بلکه سلامت نفس و تسلیم حق بودن را می طلبد، تا با جوشش اندیشه ناب فطری و صفای درونی قلب و سلوک قدسی شناخت معارف الهی بر او میسر شود. در عرصه اعتقاد جمود از یک سو، تحمیل پیش داوری و خود رأیی و خود محوری از سوی دیگر؛ مانع اصلی رسیدن به شناخت حقیقت و پیروی از آن است. وجود آیه های متشابه زمینه ساز عرصه آزمون می باشد تا مشخص شود چه کسی به پیروی از ح_ق، م_ت_ش_اب_ه را ب_ه م_ح_ک_م بر می گرداند و مفهوم صحیح و محکم به دست می آورد و چه کسی متشابه را دست آویز و بهانه برای ایجاد انحراف قرار می دهد. همان که خود آیه می فرماید: اما ال_ذی_ن ف_ی ق_ل_وبهم زیغ فیتبعون ما تشابه. انسان مریض متشابه را در عرصه اعتقاد، آنگاه عمل، دس_ت آوی_ز ق_رار م_ی ده_د. انسان پاک و سالم ژرف اندیش تسلیم حق است، والراسخون فی العلم یقولون آمنا به کل من عند ربنا؛ اینان تسلیم حقند و به آنچه از سوی خداست ایمان می آورند. زیرا که خردمند و قرآن اندیش هستند و به این نکته اساسی تنها خردمندان توجه دارند، و م_ا یذکر الا الوا الالباب. با این بیان این نکته نیز معلوم شد که وجود آیه ها متشابه زمینه انحراف نیستند. سوء برداشت از آنها سبب انحراف است. وجود آیه های متشابه زمینه ساز آزمون می باشند.

مروری بر آنچه در این بخش گذشت

در ای_ن ب_خ_ش علت پیدایش بحث محکم و متشابه و معنای محکم و متشابه بررسی شد. این نکته ت_حقیق شد که از مفهوم واژگانی این دو واژه، نمی توان مقصود از تقسیم آیه ها به محکم و متشابه دس_ت یافت. برخی دیدگاه های گوناگونی در تحلیل محکم و متشابه مورد نقد قرار گرفت و در پایان دی_دگ_اه منتخب این شد که متشابه آن آیاتی هستند که مفهوم روشن ولی شبهه انگیز دارند. اما م_ح_ک_م آی_اتی هستند که مفهوم روشن و مطمئن و بدون شبهه دارند. در ضمن بحث راه تفسیر م_ت_ش_اب_ه گوش زد شد که باز گشت دادن آنها به محکمات است. خطر پیروی از متشابهات که گ_م_راه_ی است، نیز طرح گردید.

مفهوم تأویل بررسی شد که منظور از آن می تواند همان تفسیر باشد و راسخان در علم