پژوهشی در علوم قرآن صفحه 154

ناسخ و منسوخ

شیوه های قانون گذاری

نهادن قانون، ابلاغ قانون از سوی یک قانون گذار شیوه های گوناگون می تواند داشته باشد.

1_ گ_اهی قانون به صورت فراگیر اعتبار و ابراز می شود و قانون و ابلاغ آن به نوعی است که هیچ گ_ون_ه م_حدودیتی را پذیرا نمی باشد. مانند این که یک مدیریت به کارگزاران خود ابلاغ می کند که همه موظف هستید با ارباب رجوع با عدالت رفتار کنید. چنین حکمی هیچ گونه محدودیت ن_م_ی پ_ذیرد. تا چه زمانی در مورد چه افرادی، در چه شرایطی، بلکه به صورت مطلق و بدون شرط قانون تنظیم و ابلاغ می شود و پذیرای هیچ گونه محدودیت نیست.

2_ گ_اهی قانون و شیوه ابلاغ به نوعی فراگیر است. در عین حال می توان در آن محدودیت ایجاد نمود. مانند این که قاضی دادگاه بگوید در دادگاه من شهادت دو نفر پذیرفته است. آن گاه ایجاد م_حدودیت کند که دو نفر در صورتی که عادل باشند شهادشان پذیرفته است. که برای حکم اول ش_رط بیان کرده است و محدود به افراد عادل نموده است. در این گونه موارد حکم اول را مطلق، دومی را مقید می گویند.

3_ شکل دیگری نیز وجود دارد و آن ایجاد محدودیت در مصادیق است. ابتدا صورت قانون فراگیر اب_لاغ م_ی ش_ود. آن گاه برخی موارد را جدا می کند. مانند این که ابتدا می گوید تمام جوانان هیجده ساله پسر باید به خدمت سربازی بروند. آنگاه بگوید تنها فرزند پسر نان آور خانواده که پدر او بیش از شصت سال دارد، لازم نیست به سربازی برود. این هم