پژوهشی در علوم قرآن صفحه 179

نمود، هم از ل_ح_اظ لفظ نمی توان معیارها را محدود کرد و هم از جهت محتوا نمی توان حد مرزی تعیین نمود. زی_را راز و رم_ز زی_بایی در چند محور خلاصه نمی شود و انسان هم به همه آنها واقف نشده است و ه_ن_وز رازه_ای ف_راوان_ی نهفته است، هم از لحاظ زیبا سخن بودن و هم از لحاظ سخن زیبا بودن.

زی_ب_اییهای قرآن نهایت ندارد. به فرمایش علی علیه السلام قرآن ناطق، قرآن دریایی است که به قعر آن ن_ت_وان رسید، بحرا لا یدرک قعره. (1) زیبایی قرآن را به دو بخش می توان تقسیم نمود، یکی زی_ب_ای_ی ظ_اهر سخن که از آن به «زیباسخن» می تواند یاد کرد، دیگری زیبایی محتوای سخن که از آن به «سخن زیبا» می توان نام برد. البته هر دو بخش در قرآن آن چنان توامان هستند که امکان تفکیک آنها میسر نیست، لیکن می شود در یک بخش عمده نظر به زیبایی های ظاهر معطوف گردد، در بخش دیگر ب_ه زیبایی های محتوا بیشتر مورد توجه قرار گیرد. گر چه سراسر قرآن هم زیبا سخن و هم سخن زیباست. ب_ن_اب_رای_ن در بخش اعجاز ب_ه ب_ررسی دو بخش «زیبا سخن» و «سخن زیبا» می پردازیم. برای رعایت اختصار به محورهای اصلی دو بخش اکتفا می شود. بعون اللّه تبارک و تعالی.

بخش اول زی_با سخ_ن

اشاره

محورهای اصلی زیبایی سخن (2) را به سه بخش می توان تقسیم نمود:

رسایی «معانی»

روانی «بیان»

شیوایی و آرایه «بدیع»

م_نظور از بخش اول رعایت مقام و تناسب سخن است. منظور از بخش دوم رساندن مقصود به صورت روان و بدون گیر و تعقید است. منظور از بخش سوم آزین بندی و آرایه