پژوهشی در علوم قرآن صفحه 192

آن هموار می گردد) و آنچه در درون دارد رها می کند و بار خود را تخلیه می نماید». و اخرجت الارض اثقالها (1) «زمین بارها و سنگینی های خود را رو می کند».

این ظرافت و لطافت و عمق طرح سوال در مورد قیامت است. در توان کدام هوشمند و فرهیخته ای اس_ت ک_ه این گونه سوال مطرح نماید؟! آیا این اعجاز قرآن در زیبایی ظاهر و عمق آن نیست؟

آیا این گونه ساختار سخن و جمله بندی اعجاز نیست؟!

قرآن و تمثیل

اس_ت_ف_اده از تمثیل و تشبیه در سخن در رساندن مطالب و درک بهتر و سریع تر کمک می کند. در بیان مطالب علمی و عقلی مَثَل و تشبیه بهترین وسیله برای تفهیم مطلب است. روی سخن قرآن با همه اقشار جامعه است. ق_رآن در م_وض_وع_ات گوناگون با استفاده از مَثَل های محسوس و ملموس و قابل درک همگان م_ط_الب عمیق را رسانده است. قرآن در انتخاب مثال آن قدر ظریف و زیبا عمل نموده است که با مثال عینیت خارجی را در ذهن مخاطب مجسم می نماید. به چند نمونه توجه فرمایید.

قرآن پایداری حق و ناپایداری باطل را با مثال این گونه ترسیم می نماید: ال_م تر کیف ضرب اللّه مثلاً کلمه طیبه کشجره طیبه اصلها ثابت و فرعها فی السماء تؤتی اکلها کل حین باذن ربها (2) «مَثَل حق همانند درخت سودمند و پاکیزه است که ریشه های آن در اعماق زمین فرورفته و آن را ث_ابت و استوار نموده است. درختی که شاخه های آن در آسمان پر کشیده و همواره ثمر می دهد.» حق همانند چنین درخت سر سبز، شاداب، و زنده و پایدار است. و م_ث_ل ک_ل_م_ه خ_ب_ی_ث_ه ک_ش_ج_رهِ خ_ب_ی_ث_هٍ اج_ت_ث_ت م_ن ف_وق الارض م_ال_ها م_ن ق_رار (3) «ب_اط_ل ه_م_ان_ن_د درخ_ت خ_ب_ی_ث و ب_ی ثمری اس_ت ک_ه در سطح زمین نهاده شده است.» درختی هیچ گونه ثبات و قرار ندارد و با اندک وزش نسیم سقوط می کند.

1- زلزال، 2.
2- ابراهیم، 30 و 31.
3- همان، 32.