- انگیزه قرآن 1
- ویژگی های قرآن 1
- پیشگفتار 1
- قرآن پژوهی 3
- اهمیت علوم قرآنی 3
- ویژگی های این نوشتار 4
- اشاره 5
- وحی یا آموزه الهی 5
- قرآن و آموزه الهی 6
- معنای وحی 7
- کار برد قرآنی وحی 7
- وحی همگون انبیا 9
- حقیقت وحی 10
- ویژگی های وحی 11
- الف: آگاهی فرابشری 11
- ب: وحی، آموزه ای شفاف 12
- اشاره 12
- مراحل آگاهی انسان 13
- 1_ خود آگاهی 13
- 2_ آگاهی کسبی 13
- ج:وحی شک بردار نیست! 14
- تحلیل های ناسازگار از وحی 16
- نقد و بررسی 17
- تشخیص وحی 19
- افسانه «ورقه بن نوفل» 19
- افسانه «غرانیق» 20
- اشاره 21
- راه های دریافت وحی 21
- الف: وحی لدنی 21
- ب: وحی با واسطه 22
- گذری به آنچه گذشت 23
- معنای نزول 24
- اشاره 24
- اشاره 24
- نزول وحی 24
- زمینه وحی فراگیر 25
- آغاز بعثت 27
- اشاره 27
- اشاره 29
- اولین آیه ها 29
- قرآن چگونه نازل شده است؟ 32
- دیدگاه ها 34
- استدلال عامه 38
- آخرین سوره 40
- بررسی یک نکته 41
- نام گذاری سوره ها 42
- فضای مکه 44
- فضای مدینه 45
- اسباب نزول 47
- شأن و مقام اختصاصی 49
- اشاره 51
- سخنی با فخر رازی 51
- معیار مکی و مدنی 52
- راه شناخت مکی و مدنی 53
- سوره های مکی 54
- معنای آیه 55
- اشاره 55
- سوره های مدنی 55
- معنای اصطلاحی آیه 56
- کار برد آیه در روایات 57
- توقیفی بودن حدود آیه ها 58
- فایده شناخت آیه ها 60
- آخرین آیه 62
- سخنی با سیوطی 63
- اشاره 63
- گذری بر مطالب این بخش 64
- واژه «جمع» 66
- تدوین و جمع قرآن 66
- دیدگاه ها 67
- بررسی 71
- مراحل تدوین 72
- انگیزه مرحله اول 73
- مرحله اول 73
- اشاره 73
- نویسندگان وحی 74
- جواب یک اشکال 79
- ترتیب آیه ها 80
- انگیزه مرحله دوم 81
- اشاره 81
- مرحله دوم 81
- مرحله سوم 82
- اشاره 82
- انگیزۀ مرحله سوم 83
- تعداد قرآنهای مرحله سوم 84
- موفقیت مرحله سوم 85
- دیدگاه علی علیه السلام 86
- قرآن علی علیه السلام 87
- ویژگی های قرآن علی علیه السلام 88
- سرنوشت قرآن علی علیه السلام 89
- مصحف های دیگر 90
- قرآن با چه خطی نوشته می شد؟ 92
- قرآن بر چه چیز نوشته می شده است؟ 93
- صیانت قرآن 94
- اشاره 94
- مروری بر مطالب این بخش 94
- دلیل تواتر 95
- استدلال به آیه های قرآن 95
- پاسخ شبهات 96
- قرائت متواتر در قرآن 99
- اشاره 99
- دیدگاه منتخب 100
- تأسیس قاعده 100
- معنای قرائت 100
- برهان عقلی 101
- رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم و اختلاف قرائت 103
- اختلاف لهجه 105
- ائمه علیهم السلام و اختلاف قرائت 106
- اشاره 106
- احتمال دیگر 109
- عوامل اختلاف قرائت 110
- پدیده اختلاف قرائت 110
- روایات اَحرف سَبعه 111
- قراء سبع 113
- تواتر قرآن 116
- اشاره 116
- سبب تواتر 117
- تواتر یک قرائت 118
- کدام قرائت متواتر است؟ 119
- قرائت های حاشیه ای 124
- فقهاء و قراء سبع 124
- ادله فقهای شیعه 125
- اجماع 127
- نقد اجماع 129
- توجیه تواتر 130
- اشاره 130
- قرائت عاصم 132
- ملاک صحت قرائت 133
- مروری به آنچه گذشت 134
- پیدایش این بحث 136
- محکم و متشابه 136
- معنای محکم 137
- معنای متشابه 138
- دیدگاه ها 138
- اشاره 138
- عوامل ابهام واژه 139
- دیدگاه صحیح 144
- اشاره 146
- تفسیر متشابهات 146
- خطر پیروی از متشابهات 147
- تاویل چیست؟ 148
- چرا قرآن مشتمل بر متشابه است؟ 150
- مروری بر آنچه در این بخش گذشت 152
- شیوه های قانون گذاری 154
- ناسخ و منسوخ 154
- یهود و امکان نسخ 155
- اقسام نسخ 156
- اقسام ناسخ 157
- موارد نسخ 158
- فخر رازی و توجیه مرام 162
- آنچه در این بخش گذشت. 163
- اعجاز قرآن 165
- اهمیت سخن 165
- اعجاز در سخن 165
- مراتب و اعجاز در سخن 167
- فراخوانی قرآن 168
- رمز اعجاز 170
- بی پایگی صرفه 171
- حقیقت اعجاز 172
- اعجاز و توحید 174
- اعجاز جاوید 175
- انگیزه اعجاز 175
- علم و اعجاز 176
- اعجاز و کرامت 177
- اعجاز و سحر 177
- ابعاد اعجاز قرآن 178
- اشاره 178
- اشاره 179
- بخش اول زی_با سخ_ن 179
- ویژگی های سخن 180
- الف _ ویژگی های حروف و واژه 180
- ب _ انتخاب اعراب 185
- ج _ ساختار جمله 187
- نمونه دیگر 191
- قرآن و تمثیل 192
- نمونه های دیگر 194
- قرآن و استعاره 194
- سجع 197
- اشاره 197
- اقسام سجع 197
- الف _ سجع متوازی 197
- ب _ سجع متوازن 199
- ج _ سجع مُطَرَّف 200
- ابعاد معارف قرآن 201
- ابعاد انسان 201
- بخش دوم: سخن زیبا 201
- گرایش فطری 202
- اشاره 202
- دو مبدأ، دو گرایش 202
- گرایش طبیعی 204
- دو راهنما، دو سرنوشت 205
- قرآن و روابط سیاسی و بین المللی 206
- پیمانها 208
- قرآن و حقوق انسانی 208
- اشاره 208
- عدالت 209
- احسان 210
- تفاوت در روابط 211
- پذیرش ولایت کفار! 212
- دوستی با کفار! 212
- حفظ اسرار 213
- هوشیاری سیاسی و دفاعی 214
- اعجاز و دانش بشر 219
- گردش کرات آسمانی 220
- پدیده های جوی 221
- قرآن و بارش باران 223
- اُمی بودن رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم 224
- اشاره 224
- اعجاز عددی 225
- زبان قرآن 227
- اشاره 227
- دو چهره پیامبران 228
- وحی در قالب لفظ 229
- سخن و مخاطب 230
- مخاطب قرآن 231
- پیامبر و زبان قوم 232
- الف: واژگان گویشی 233
- زبان قوم چیست؟ 233
- ب: قرار دادی بودن مفاهیم 233
- ویژگی های زبان قوم 233
- ج: قواعد سجاوندی و فنون سخن 234
- د: فضای سخن 234
- قرآن و زبان قوم 235
- دی_دگ_اه پنجم 236
- زبان قرآن از زبان قرآن 237
- الف: واژگان عربی 239
- ویژگی های زبان قرآن 239
- ب: فنون زبان عربی 239
- ج: شیوهای محاوره 240
- 1_ مثال های قرآن 241
- 2_ سوگند و نفرین 245
- 3 _ طرح آداب و رسوم 247
- 4 _ دانش مخاطب 249
- 5 _ رهنمود به واقعیت ها 250
- 6_ جدال 252
- 7_ فضای سخن 253
- 8 _ شأن نزول و طرح سؤال 255
- 10_ توصیف ها 260
- 11_ فرهنگ مردگرایی 265
- خطاب های قرآن 266
- واقعیت های اجتماعی 269
- خاستگاه واقعیت های اجتماعی 270
- 12_ تسامح و مبالغه 273
- بازتاب فرهنگ زمانه 276
- نگاهی به آنچه گذشت 277
- عترت علیهم السلام و زبان قرآن 279
- زبان دیگر قرآن 279
- تلاوت قرآن 281
- اشاره 281
- آداب تلاوت 283
- سبک شناسی و روشها 288
- ضرورت سبک شناسی 288
- الف: تفسیر به ماثور یا روایی 289
- اشاره 289
- روش ها 289
- پی آمد این روش 291
- ب: بی نیازی از روایات 292
- ج: عرفانی و باطنی 293
- د: تفسیر شهودی 294
- ه_: علم گرایی 294
- اشاره 294
- بررسی 296
- و: روش الحادی و مادی 296
- ز: تفسیر قرآن به قرآن 299
- ح: تفسیر موضوعی 300
- اشاره 300
- پیشینه این روش 301
- نگاهی دیگر 303
- تفسیر به رای چیست؟ 304
- دیدگاه دیگر 305
- نقش عقل 307
- مقام رفیع عترت علیهم السلام 310
- محورهای اتحاد قرآن و عترت علیهم السلام 311
- الف: حق محوری 311
- ج: کوثر معارف 312
- ب: صراط مستقیم 312
- د: عروه الوثقی 313
- عترت مفسر قرآن 314
- روش صحیح در تفسیر قرآن 317
- روایت مخالف قرآن 318
- کدام روایت مفسر قرآن است؟ 318
- خلاصه آنچه گذشت 319
- گزیده منابع 321
بیاورند. زیرا که معارف قرآن فرا س_وی دان_ش ب_ش_ری اس_ت و روی سخن قرآن در فراخوانی به همین مراکز علمی است که تمام دانش وران و فرهیختگان جهان را جمع کنید و همانند قرآن بیاورید. بنابراین اگر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم یک عمر هم در مراکز علمی بسر می برد، آوردن قرآن هم چنان اعجاز بود.
اما اینکه قرآن سابقه رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم طرح می کند که پیامبر امی بود که مکتب نرفته بود، و ما کنت تتلوا من کتاب و لا تخطه بیمینک اذا لارتاب المبطلون، (1) «تو پیش از این (پیش از ب_ع_ث_ت) ک_ت_اب ن_م_ی خواندی و خط نمی نوشتی برای اینکه هوادارن باطل تردید نکنند.» (آیه دلالت می کند که حضرت نمی خواند و نمی نوشت، نه اینکه قادر به خواندن و نوشتن نبود) آیه دلالت آشکار بر این دارد که رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم نمی خواند و نمی نوشت، (گر چه روایت از امام باقر علیه السلام (2) در این رابطه امی را به معنای منسوب به ام القری یعنی مکه معنا می کند.)
در هر صورت حکمت این کار این است که زمینه پذیرش رسالت رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم بهتر فراهم شود. زیرا اگر درس می خواند یا خط می نوشت، عده ای بهانه جو نسبت های ناروا می دادند. بنابراین اُمی بودن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم زمینه پذیرش رسالت حضرت را فراهم می سازد. در موضوع اعجاز دخیل نیست.
اعجاز عددی
در برخی نوشته های جدید که در موضوع اعجاز منتشر شده اند، بُعد دیگری در اعجاز قرآن مطرح شده که از آن به «اعجاز عددی» یاد می شود. مطابق این نوشته ها برخی کاربردهای قرآنی با واقعیتهای خارجی از نظر تعداد هماهنگ می باشند. از باب نمونه در قرآن واژه «شهر» (به معنای ماه) 12 مورد بکار رفته است، به تعداد ماه های سال می باشد و یا «یوم» به معنای روز 365 مورد به کار رفته است، به ت_عداد روزهای سال. «دنیا» با مقابلش «آخرت» 115 مورد به کار رفته، «ابلیس» با مقابلش «استعاذه» 11 مورد ب_ه ک_ار رف_ت_ه است.
1- عنکبوت، 48.
2- علل الشرایع، ج 1، ص 151.