پژوهشی در علوم قرآن صفحه 234

بر این اساس رساندن مفاهیم یک امر قراردادی است. در هر زبانی هر واژه ای برای م_فهوم خاصی قرار داد شده است. رساندن آن مفهوم نیاز به آشنایی با قراردادهای آن زبان را دارد ب_دون آشنایی با قراردادهای آن زبان، واژگان آن زبان نامفهوم خواهد بود. مثلاً «ماء» را در مقابل چه مفهومی قرار داده اند. از این قرار داد که ناشی از ایجاد انس بین واژه و مفهوم می باشد تعبیر ب_ه «وضع» می شود و چون قراردادی است نه حقیقی قابل تغییر است اگر فرضاً واژه دیگری به جای «ماء» برای مایع روان در نظر گرفته می شد همان واژه همین مفهوم را می رساند.

ج: قواعد سجاوندی و فنون سخن

هر زبانی قواعد نگارشی و ویرایشی خاص خودش را دارد و همان طور که واژگان زبان قرار دادی می باشد، قواعد سجاوندی (گرامر) و ویرایشی آن نیز امری است قراردادی که برخاسته از ادبیات آن قوم است. با زبان هر قومی سخن گفتن می بایست با رعایت قواعد و فنون آن سخن باشد و یک سخن گو برای روانی و رسایی و شیوایی سخن خود باید از فنون همان زبان بهره گیرد و ویژگی های و عناصر زیبایی همان زبان را باید رعایت کند.

د: فضای سخن

در سخن گفتن باید فضا، یعنی شرایط روحی مکانی و زمانی مخاطب رعایت شود. همان طور که ویژگی های مخاطبان با سطوح گوناگون متفاوت هستند، فضای سخن نیز به فرا خور تناسب مخاطب متفاوت خواهد بود. بدین لحاظ فضای گوناگون ب_رای مخاطبان حوزوی، دانشگاهی، مردم کوچه و بازار، صنعتگر و کشاورز و صحرانشین، پدید می آید.

یک سخن گوی آگاه و حکیم باید با آگاهی از فضای سخن خویش تناسب و شرایط مخاطب خویش را در نظر ب_گیرد. اگر با مخاطبان در سطح بالا سخن بگوید، فضای معلومات و گفتار گویشی آنها را رعایت کند. چنان چه با مخاطبان نوجوان و خردسال روبرو است، سطح سخن گفتن را باید به فراخور درک آنها هماهنگ سازد.

چون به کودک سر و کارت فتاد، پس زبان کودکی باید گشاد!

منظور از هماهنگ شدن شیوۀ سخن گفتن است، نه سطح سخن. یعنی پیام و مطلب