پژوهشی در علوم قرآن صفحه 235

عمیق را با گفتاری ساده و روان ط_رح ک_ند. اگر سخن گو رعایت فضای سخن را نکند، مخاطب خویش را از دست خواهد داد و با او بیگانه خواهد شد.

بر این اساس رعایت فضای سخن از ویژگی های محاوره می باشد و بازتاب فرهنگ مخاطب نیست. به دیگر سخن رعایت فضای سخن برای ایجاد انس با مخاطب و انتقال پیام به وی می باشد، بازتاب و تأثر از فرهنگ مخاطب نیست. اینها چهار ویژگی مهم می باشند که برای زبان هر قوم و ملت می توان بیان نمود.

قرآن و زبان قوم

ای_ن نکته اشاره شد که هر پیامبری به زبان قومش سخن می گوید. به این حقیقت قرآن نیز تصریح دارد که: م_ا ارس_لنا من رسول الا بلسان قومه. برداشت های متفاوت در بدست آوردن منظور آیه ابراز شده اس_ت.

ب_رخی گفته اند منظور از زبان قوم همان واژگان گویشی هر قوم است که اگر پیامبر از بین عرب ها مبعوث شده با زبان عربی باید سخن بگوید.

برخی دیگر گفته اند زبان قوم یعنی زبان فطرت و چون فطرت همه انسان ها همگون است، رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم با زبان فطرت که زبان همه انسان هاست سخن می گوید و به همین لحاظ رسالت او فراگیر و جهانی است.

دی_دگاه سوم معتقد است که زبان قوم یعنی سطح افق فکری مردم. پیامبر باید سخن خویش را به نوعی که قابل درک قومش باشد، طرح کند و فراتر از دانش مردم سخن نگوید تا مخاطب را توان آموختن باشد.

دیدگاه چهارم منظور از زبان قوم افزون از واژگاه گویشی سازگاری و تأثر از فرهنگ و آداب و رسوم قوم می باشد. که پیامبر برای ایجاد انس و ارتباط با مردم باید به نوعی باورهای مخاطب را ارج نهد و از آنها بهره گیری نماید. دیدگاه اول، گرچه ممکن است صحیح باشد، ولی کافی به نظر نمی رسد. زیرا زبان قوم افزون بر واژگان گویشی ویژگی های دیگر را نیز شامل است که شرح آن طرح می گردد.

دی_دگ_اه دوم ن_یز مخدوش است. زیرا زبان فطرت در همگان یکسان است و با همگون