پژوهشی در علوم قرآن صفحه 237

ویژگی مخاطب، از خصوصیات زبان قوم است قرآن که به زبان قوم عرب نازل شده است افزون بر واژگان عربی از تمام قواعد و ترازهای زیبایی در رساندن پیام بصورت روان، و عناصر رسایی و شیوایی بهره برده است و از م_س_ائلی که موجب کاستی و نقص در محتوای پیام می شده پرهیز نموده است.

ساختار زبان قرآن بگونه ای است که با محتوای «حق» و «صدق» بودن قرآن سازگار باشد. زبان قرآن زبان بی پیرایه از هر گ_ونه باطل گرایی، تسامح و سازگاری با باورهای غلط جامعه می باشد. به همین جهت، کتاب حق اس_ت_وار و به دور از هر گونه ملاحظه کاری است ،بالحق انزلناه و بالحق نزل (1) «قرآن را به حق نازل کردیم و آن هم به حق فرود آمده است». ان_ه ل_قول فصل و ما هو بالهذل، (2) «آن سخن جدی و استوار و به دور از شوخی است.» در تحلیل زبان قرآن باید ویژگی های اصلی قرآن در نظر باشد تا ناهماهنگ با محتوای قرآن جلوه نکند.

زبان قرآن از زبان قرآن

در تحلیل این ویژگی ها از خود قرآن نیز می توان کمک گرفت. قرآن زبان خویش را تبیین می کند، ما ارسلنا من رسول الا بلسان قومه (3) را تحلیل می کند که همان زبان عربی با خصوصیاتش می باشد، ه_ذا ک_ت_اب م_ص_دق لساناً عربیاً (4) «این کتاب، زبان عربی تصدیق کننده» که در آیه دیگر لسان را با همان زبان عربی تبیین م_ی ک_ند لسان الذی یلحدون الیه اعجمی و هذا لسان عربی مبین، (5) «زبان آن کسی که قرآن را به آن نسبت می دهید اعجمی است، در حالی که قرآن زبان عربی آشکار است» که منظور از زبان در این کاربردها همان واژگان گفتاری با فنون زبان می باشد، نزل به الروح الامین علی قلبک

1- طارق، 14.
2- احقاف، 12.
3- ابراهیم، 4.
4- احقاف، 12.
5- نحل، 103.