پژوهشی در علوم قرآن صفحه 240

هنگام سخن نیز دارد. زیرا فراموشی و ناتوانی نسبت به او راه ندارد. براساس این ویژگی توانسته سخنی در حد اعجاز پدید آورد که دیگران از همانند آوری آن عاجز بمانند. ویژگی سخن قرآن نسبت به سایر زبان ها و زبان عربی این است که برترین مرتبه فنون سخن در آن رعایت شده است، که کلام خدا هم از سایر زبان ها و هم از زب_ان متداول عرب ممتاز شده است. در عین حال که بر اساس همان قواعد و سجاوندی زبان عرب می باشد.

ج: شیوهای محاوره

قرآن در سخن گفتن از شیوه های محاوره ای بین همه انسان ها بهره گرفته است. نوع معیارهای سخن م_شترک ب_ی_ن زبان ها می باشد. مانند این که در سخن گفتن برای رساندن مقصود از برهان، موعظه، جدل، استعاره، تمثیل، و تشبیه، سوگند و نفرین. رعایت دانش مخاطب و فضای سخن، ت_وصیف و مبالغه کمک گرفته می شود. در هر زبان و فرهنگ جامعه انسانی از این عناصر بهره وری می شود.

قرآن هم از این شیوه ها کاملاً بهره گرفته است. با یک تفاوت عمده، آن این که نوع محورها که در ساختار سخن از جهت روانی و رسایی و شیوایی و رساندن محتوا تأثیر داشته است و موجب کاستی و نقص در مقصود یا س_اختار سخن نمی شده است، آنها را به کار گرفته است. از سوی دیگر از محورهایی که سبب کاستی در ساختار ظاهر سخن، یا در محتوای آن می شده است، به نوعی که موجب کذب مدعا یا بی تفاوتی به موضوع باطل و امثال اینها می شده، فاصله گرفته است. در حقیقت زیبایی های فنون سخن را در حد اعلا به کار گرفته و از تمام عوامل کاستی و نقص پ_رهیز نموده است. از این جهت نسبت به سایر گفتارها ممتاز است.

قرآن مطالب خویش را همراه با برهان القا نموده است و برای نفوذ در اعماق جان از موعظه بهره گرفته است. قرآن شیواترین نوع استعاره را مانند: یا ارض ابلعی مائک و یا سماء اقلعی، پدید آورده است. البته در پیرامون این محورها در بخش زبان شبهه مطرح نیست، به همین خاطر به قسمت هایی که در پیرامون آنها برخی ایجاد شبه نموده اند و آنها را متأثر از