پژوهشی در علوم قرآن صفحه 247

رهنمودهای روشن الهی را که آشکار برای مردم بیان کرده ایم ک_ت_م_ان ک_نند، اینها مورد لعن و نفرین خدای سبحان و همه لعنت کنندگان هستند».

و مانند: قُتِل الخراصون، (1) «مرگ بر پیروان گمان و معاند حق.» قُ_ِت_ل اصحاب الاخدود، (2) «مرگ بر اصحاب کافر اُخدود» هم آنان که در اثر کفر، مؤمنان را در کوره های آتش سوزاندند. قُتِل الانسان ما اکفره، (3) «مرگ بر انسان که تا این حد ناسپاسی و کفر می ورزد». این همان مرگ بر اصحاب اخدود و مرگ بر انسان عنود و لجوج است. و حتی در صورت نیاز شخص را با اسم لعن می کند، تبت یدا ابی لهب، (4) «بریده باد دست ابولهب ...».

اینها محورها و شیوه های سخن در جامعه بشری است و بهره گیری از آنها متأثر از فرهنگ جامعه نیست. سوگند و نفرین قرآن بازتاب فرهنگ مردم نیست. بهره گیری از شیوه های مؤثر برای نفوذ در مخاطب است. همان گونه که از شیوه ها و فنون فصاحت و بلاغت برای روانی و رسایی در بیان خود بهره می گیرد. از این شیوه ها نیز کمال بهره را می برد. البته سوگندها و نفرین های قرآن با سوگند و نفرین های مردم این تفاوت را دارد که قرآن به اشیاء با عظمت که تقدس یا شکوه واقعی دارند قسم می خورد، نه به چیزهای خیالی مانند عزت فرعون. و نیز نفرین قرآن با رعایت سایر مراحل سخن است اگر آن مراحل تأثیر نگذاشت، در نهایت طرف مورد نفرین قرار می گیرد.

3 _ طرح آداب و رسوم

ه_ر کتاب رهنمود مانند قرآن افزون بر طرح معیارهای راهبری به صورت آغازین، در زمینه های ح_قوقی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی که با زندگی و سعادت انسان ارتباط دارد، دخالت می کند. کتاب رهنمود نسبت به ناهنجاری های موضوعات یاد شده نمی تواند بی تفاوت باشد. البته ادعا این نیست که دین و قرآن در تمام شؤون اجتماعی مانند

1- ذاریات، 10.
2- بروج، 4.
3- عبس، 17.
4- مسد، 1.