پژوهشی در علوم قرآن صفحه 253

سپس در تحلیل این تقسیم می فرماید شما که پسر را برتر می دانید چگونه برای خدا دختر و برای خود پسر قرار می دهید؟! بر اساس باور خودتان این تقسیم غیر عادلانه و تنگ نظرانه است، ألهم الذکر و له الانثی تلک اذاً قسمه ضیزی، «آیا برای خودتان پسر و برای خدا دختر قرار می دهید، این تقسیم تنگ نظرانه است».

قرآن نمی خواهد باور غلط مردم را در مورد برتری مرد بر زن بپذیرد و یا از کنار آن بی تفاوت عبور کند. تا کسی بگوید متأثر از فرهنگ زمانه شده است، که مرد را برتر از زن می پنداشته اند، بلکه ب_راس_اس باورهای خودشان به این تقسیم اعتراض دارد. در واقع جدال می کند شما که خود م_ی پ_ذی_رید پسر برتر از دختر است، چرا برای خدا دختر قرار داده اید؟ نکوهش بر اساس باور غلط آنهاست نه پذیرش باور باطل مخاطب.

آنگاه این باور غلط آنها را در جای خودش نکوهش کرده و برابری زن و مرد را در ارزش های انسانی آشکارا تحلیل نموده است. و این شیوه بهره گیری از «جدال احسن» است که از معیارهای پذیرفته شده در محاورات تمام جوامع بشری است.

7_ فضای سخن

تفاوت هایی ک_ه در زم_ینه های گوناگون در مخاطب سخن وجود دارد، باعث ایجاد فضاهای متفاوت برای سخن گو می باشد. درک مخاطب، میزان دانش وی، علاقه های طبیعی و گرایشهای شغل_ی وی و سن مخاطب که کودک و نوجوان است. یا جوان، کامل سال، پیر و حتی زن یا مرد بودن مخاطب به لحاظ تفاوت های ثانوی در روح و عاطفه آنها، بسترهای تفاوت در مخاطب می باشد.

بر این اساس هر نوع عرصه ای سخن متناسب با خود را می طلبد که یک سخن گوی آگاه به این عرصه ها در طرح مقاصد خویش باید این ویژگی ها را در نظر بگیرد. وجود این تفاوت ها محدودیت هایی را برای سخن گو ایجاد می کند که اگر در فضای یک دانشگاه یا حوزه سخن می گوید، با فضای یک جمع کارگری و یا کشاورزی تفاوت می کند. اگر روی سخن او با نسل نو پای جامعه است، با دیگر مخاطب ها تفاوت دارد.