پژوهشی در علوم قرآن صفحه 273

نیست، برای حفظ حرمت آنان است که مؤدبانه، محجوب و مستور با آنها سخن گفته باشد.

این حقیقت فرهنگ عمومی انسان ها نیز می باشد. صرف نظر از شعارهای فریبا و دروغین که فرهنگ غرب در اذهان ایجاد کرده است، فرهنگ اصیل جوامع انسانی در محاورات و معاشرت عمومی این گونه محورها را رعایت می کنند. در محاوره و گفتگو مرد با زن، زن را پیش پا قرار نمی دهند. تلاش بر مستور بودن زن و خطاب به صورت کنایه و اکتفا به حداقل نیاز می باشد.

البته قرآن تابع معیارهای مردم نیست. قرآن معلم جامعه است. قرآن طراح جامعه متمدن و رشید و بالنده است. از رسوم و آداب مردم رنگ و خو نمی گیرد. در محاورات و معاشرت های عمومی نیز پیام رسانی می کند، که برای پرهیز از ناهنجاری ها و برای هموار نمودن راه رشد و تعالی جامعه، باید نکات این چنینی را در نظر بگیرد. این ادب سخن گفتن و معاشرت با زن و مرد است که مستور، محجوب و مؤدب و بدون هر گونه تلطیف صدا و عشوه گری و حتی المقدور با خطاب غیر مستقیم باید انجام گیرد. بدین سبب نوع خطاب های مشترک قرآن به زنان غیر مستقیم می باشد. این نکته برخاسته از یک فرهنگ مردگرایی نیست و بازتاب فرهنگ زمانه نیز نمی باشد. بلکه توجه دادن به یک محور اساسی در معاشرت های اجتماعی زنان است. تا معاشرت ها و محاوره ها، پی آمدهای ناهنجار به دنبال نداشته باشند. این دو جواب یعنی جواب سوم و چهارم قابل پذیرش است و پاسخ مناسب برای این نوع شبهه افکنی ها می باشند.

12_ تسامح و مبالغه

قرآن که بر زبان مردم سخن می گوید، عناصر زیبایی را به کار می گیرد، لیکن کاستی ها و نواقص فنون سخن را نمی پذیرد. قرآن از آنچه که موجب کاستی در ظاهر سخن و یا ناسازگاری با محتوای سخن می شود، به گونه که با اهداف و ویژگی های محتوای سخن حق نا هماهنگ باشد، پرهیز می کند. قرآن کتاب صدق خالص و حق مدار است. هر گونه ایجاد ناسازگاری با این محورها از روش قرآن دور است. پذیرفتن محاوره عرفی مردمی لزوماً به معنای پذیرفتن کاستی های آن نیست.