پژوهشی در علوم قرآن صفحه 289

برای نوشیدن آب از این چشمه زلال همانند سایر چشمه ها باید از شریعت آن وارد شد. بی گدار نمی توان ره پیمود که نه تنها موجب بهره وری و سیراب شدن نخواهد شد، چه بسا سبب غرق شدن نیز می شود.

به این لحاظ هر روشی به تفسیر قرآن و فهم قرآن منتهی نمی شود. روی کرد به قرآن باید از شیوه صحیح آن باشد. این نکته بررسی روش های گوناگون را بایسته می نماید. تامنهج صحیح از بین آنه_ا بازشناسی و انتخاب شود. روش ها در این راستا بسیار متفاوت و بین افراط و تفریط قرار دارند، به برخی از آنها که عمده ترین می باشند، پرداخته می شود. به این امید که از کژ راهه های خطر مصون مانده و بتوان فرجام برخی از دام های خطر را تبین نمود. بازشناسی روش ها و انتخاب روش صحیح از خطر تحمیل پیش داوری ها و نیز برداشت های کژ و بی راهه مصونیت خواهد بخشید.

روش ها

الف: تفسیر به ماثور یا روایی

اشاره

از روش های س_ابقه دار در حوزه تفسیر، تفسیر قرآن به روایات و آثاری که از رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم نقل شده است، می باشد. بسیاری از مفسران این سبک را در پیش گرفته و اگر مفسر شیعه بوده،افزون بر روایات نبوی صلی الله علیه و آله و سلم روایات رسیده از عترت طاهره علیها السلام را نیز اضافه کرده است. این گروه از مفسران در توضیح آی_ات ب_ه روایات مربوطه اکتفا می کنند و از تبیین قرآن با برهان و یا روش های علمی به دلایلی که به برخی از آنها اشاره شد، خودداری می کنند. خاستگاه دیدگاه این گروه مطالب ذیل است.

ت_ف_سیر قرآن به غیر روایات در حد گمان است، در معارف گمان و ظن کار ساز نیست. افزون بر این که قرآن نیز از دنباله روی گمان پرهیز می دهد، لا تقف ما لیس لک به علم؛ (1) «از چیزی که علم و یقین آور نیست پیروی مکن.» ان الظن لا یغنی من الحق شیئا؛ (2) «گمان انسان را به حق نمی رساند».