پژوهشی در علوم قرآن صفحه 303

نگاهی دیگر

منهج ها را از لحاظ انگیزه هم می توان به گروه های متفاوت تقسیم نمود. برخی انگیزه اصلی آنها تبیین مفردات به خصوص واژه های مشکل قرآن است. که ریشه یابی ادبی می کنند. برخی دیگر بدست آوردن احکام فقهی هدف اصلی آنهاست که بیشتر به تفسیر «آیات الاحکام» می پردازند. برخی ب_ه م_سائل کلامی مذهب خویش توجه دارند، تلاش می کنند آیات قرآن را بر مذهب خود تطبیق کنند. برخی موضوعات اجتماعی و خانوادگی و نیز شناخت انسان و تربیت آن را در تفسیر پی می گیرند. برخی به صورت تند روی به دنبال نکات ادبی صرف و نحو و معانی بیان هستند.

در بین انگیزه های متفاوت بهترین انگیزه همان است که هدف اصلی قرآن را تبیین کند. قرآن کتاب رهنمود و تربیت انسان است. قرآن کتاب انسان شناختی، جامعه شناختی و راه یابی در انگیزه های نظری برای انسان است. قرآن راه کارهای عملی زندگی بالنده و رشید انسان را پی ریزی نموده است.

انگیزه مهم و همگام با اهداف قرآن آن است که در تفسیر قرآن، تعلیم و آگاهی دادن به انسان، جامع نگری و طرح شناخت ابعاد وجودی انسان و سنت ها و فرجام آن سنت ها و خلاصه قرآن را به زندگی جامعه، در ابعاد گوناگون فردی، اجتماعی، خانوادگی، سیاسی و حکومت داری همسو کند. قرآن کتاب یک بعدی نیست که اگر کسی آن بعد را پی گیری نمود هدف اصلی را پی گیری ک_رده باشد. قرآن در زمینه انسان شناختی به صورت کامل و جامع راه یاب های نظری و راه کارهای عملی را تبیین و تحلیل نموده است. مفسر جامع و نزدیک به اهداف قرآن، کسی است که به تأمین این هدف نزدیک باشد.

قرآن کتاب آخرت گرای یک بعدی نیست، برای رساندن انسان به سعادت آخرت و معنویت تنها راه کارهای آخرتی را تبیین نموده قرآن طراح و معمار زندگی آباد می باشد؛ تا با بهره وری بهینه از نعمت های مادی و مراقبت از روح لطیف انسان، در ساختار هویت معنوی با تأمین شؤون عبادی، حقوقی،خانوادگی، اجتماعی و سیاسی، انسان را رهنمود می باشد. زیرا اینها محورهای اصلی زندگی دنیا و آخرت انسان است، که بدون طراحی و دخالت در آنها امکان تأمین و سعادت آخرتی نیز وجود نخواهد داشت. مفسر آگاه آن کسی است که اهداف