پژوهشی در علوم قرآن صفحه 305

روایات است. و نیز برخی استحسان های عقلی را تفسیر به رأی می دانند. سخن جالبی فیض کاشانی دارد می فرماید: تفسیر به رأی مفهومی است که سیاق و نظم لفظی و معنوی آیه آن را تأیید نکند.

با توجه به روایات می توان گفت چون قرآن بر اساس ضوابط خاصی که همان ویژگی ها و فنون زبان قرآن می باشد، سخن گفته است و هر سخنی براساس ضوابط خودش به مخاطب پیام می رساند. تفسیر به رأی عبارت از برداشتی است، که خارج از ضوابط و فنون زبان قرآن باشد. مفهومی که بایسته های زبان، آن را طرد می کند. یعنی با سیاق و ظاهر و فضای سخن ناسازگار است. در واقع تفسیر به رأی مفهومی است که از زبان قرآن به دست نمی آید من درآوردی و از پیش خود است.

در روایات اشاره شده بود که تفسیر به رأی آن است که از پیش خود باشد، انما فسرت القرآن من تلقاء نفسک؛و یا می فرماید: من فسر القرآن برأیه. از پیش خود تحمیل کند که افترا برخداست. زیرا سیاق زبان قرآن آن مفهوم را نمی رساند و مفهوم ناسازگار با فنون سخن قرآن است.

دیدگاه دیگر

با توجه به ویژگی های زبان قرآن، که واژگان گویشی عربی و ویژگی ها و زیبایی های زبان عرب اس_ت. و با توجه به این که مخاطب قرآن عموم مردم هستند، و نیز با توجه به فراخوانی قرآن برای تدبر و اندیشه نمودن در قرآن، کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا آیاته؛ (1) «کتابی است که بر تو فرو فرستادیم و با برکت است برای این که مردم آیه ها آن را اندیشه کنند»، اگر روی سخن، همه مردم است و اگر همه مردم را دعوت به اندیشیدن در قرآن می کند.معلوم می شود قرآن قابل درک همگان است. همان گونه که خود قرآن بیان می کند، و لقد یسرنا القرآن للذکر؛ (2) «قرآن را برای درک، آسان قرار