پژوهشی در علوم قرآن صفحه 314

عترت مفسر قرآن

ق_رآن رس_ول الله صلی الله علیه و آله و سلم را مفسر قرآن معرفی می کند، و انزلنا الیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم؛ (1) «قرآن را بر تو فرستادیم تا بر مردم تبیین، و تفسیر نمایی» وحی الهی ترجمان و مبین می خواهد لا بد له من ترجمان (2) رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم از همگان به مقاصد قرآن آگاه تر است. مبین احکام و مفاهیم عمیق معارف می باشد.

بعد از رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم عترت که مقام رفیع آن تبیین شد، مبین و مفسر قرآن می باشد. وقتی عترت، عدل و همتا و سخن گوی قرآن باشد، از همگان به مفاهیم و مقاصد اصلی قرآن آگاه تر خواهد بود. عترت ترجمان وحی الهی می باشد. البته منظور از ترجمان در مفاهیم محاوره ای قرآن نیست. زیرا همان گونه که قبلاً به اثبات رسید در مفاهیم محاوره ای قرآن بی نیاز از غیر اس_ت. منظور در بیان احکام و مقاصد اصلی الهی است، که در محورهای گوناگون معارف و احکام به عترت نیازمند است. عترت میزان و صراط مستقیم در بیان مقاصد قرآن است. راه عترت اصلاح گر کژراهه های دیگر است. رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و عترت همان گونه که در احکام و معارف بسیاری از حدود و احکام را خود به عنوان وحی الهی تبیین نموده اند. در بسیاری از م_وارد آیات الاحکام ن_یز آیات را آنها بیان کرده اند.

در این گونه موارد نمی تواند خود را پیرو قرآن دانست و از عترت بی نیازی پنداشت. زیرا قرآن منهای عترت، قرآن منهای قرآن است. مفسر مقاصد قرآن رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و عترت می باشد که دیدگاه آنها بر همه مقدم است، که چند نمونه از بیان مقاصد قرآن توسط رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و عترت اشاره می شود.

از نظر اصول محاوره اهل بیت به همسر، دختر، مادر، خواهر و فرزندان اطلاق می شود. اگر کسی گفت منظور از اهل بیت در آیه تطهیر زنان پیامبر نیز هستند، از این نظر خلاف نگفته است. لیکن وقتی رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم مفسر قرآن است و آگاه به مقاصد قرآن، اهل بیت را محدود می کند به ع_لی بن ابی طالب علیه السلام و دختر گرامیش فاطمه زهرا علیها السلام و حسنین علیهم السلام و نه