پژوهشی در علوم قرآن صفحه 42

فتح مکه چه حوادثی رخ خواهد داد و طبعاً بعد از فتح مکه زمینه برای گسترش اسلام فراهم شد و مردم فوج فوج از حجاز و خارج از آن ب_ر ح_ضرت وارد می شدند و ایمان می آوردند. چه بسا سوره نصر سال دهم بعد از سوره توبه نازل ش_ده باشد. که می فرماید: و رایت الناس یدخلون فی دین اللّه افواجاً. سیوطی هم نقل می کند که سوره نصر در حجه الوداع در سال دهم نازل شده است، هذه السورهٌ نزلت علی النبی صلی الله علیه و آله و سلم اوسط ایامٍ التشریق بمنی و هو فی حجه الوداع اذا جاء نصر اللّه و الفتح حتی ختمها فعرف رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم انه ال_وداع. (1). «این سوره در ایام تشریق در منا در حالی که حضرت در «حجه الوداع» بودند نازل شد: اذا جاء نصر الله ... وقتی سوره را تا آخر قرائت کرد حضرت متوجه شدند که آن حج آخرین حج است.»

ب_رخی شواهد در آثار شیعه هم دلالت دارد که سوره نصر آخرین سوره ای است ک_ه ن_ازل ش_ده اس_ت. (2) در هر صورت نتیجه این شواهد و برداشت صحیح از آنها این است که آخرین سوره که به صورت کامل نازل شده است سوره «نصر» در سال دهم و در منا بوده است و آخرین سوره که به صورت تدریجی نازل شده است، سوره «مائده» می باشد. و الله سبحانه هو العالم.

نام گذاری سوره ها

س_خن از نام گذاری خود قرآن و نیز سوره های آن خیلی بحث مهم و اساسی نیست. در عین حال برای آشنایی خوانندگان گرامی به این نکته نیز اشاره می شود.

ب_دون ش_ک ن_ام ق_رآن از تعبیرات خود قرآن گرفته شده است که واژه «قرآن» هفتادمرتبه در قرآن به کار رفته است در مواردی مانند: وعداً علیه حقاً فی التوراه و الانجیل و القرآن. (3) این واژه برای همین کتاب آسمانی قرار گرفته است. رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم نیز از این

1- در المنثور، ج 6، ص 409.
2- نور الثقلین، ج 5، ص 690.
3- توبه، 111.