پژوهشی در علوم قرآن صفحه 49

آنها ت_ن_گ ش_د از شهر بیرون رفتند، پنجاه روز در بیابان ماندند و توبه و انابه کردند. آنگاه آیه نازل شد که توبه آنان پذیرفته است. (1)

آشنایی با خصوصیات این حوادث آشنایی با فضای سخن قرآن است و این ن_ک_ت_ه اس_اسی است که باید به آن توجه نمود. نکات دیگری نیز در این راستا باید مورد توجه قرار گیرد:

نخست این که شأن نزول ها آمیخته با برخی مسائل ضعیف و گاهی خرافی و خلاف واقع می باشند. باید حوادثی که به عنوان شأن نزول عنوان شده اند، تحقیق و بررسی شوند.

دو دی_گر این که شأن نزول، فضای سخن را جهت می دهد. پیام سخن را اختصاص نمی دهد. به همین خاطر شأن نزول مخصص و پیام و خطاب عام آیه نمی باشد. آشنایی با فضای سخن است و تنها جری و تطبیق است؛ یعنی مصداق برای یک حکم و پیام کلی است، که صدها مصداق دیگر می تواند داشته باشد.

س_ه دی_گ_ر ای_ن ک_ه ای_ن چنین نیست که اگر آن حادثه اتفاق نمی افتد پیام قرآن و آن آیه ها نازل ن_می شدند. بلکه معارف و احکام که برای سازندگی جامعه رهنمود می باشند، اگر آن شأن نزول ها هم نبود به نوعی دیگر در فضای دیگر نازل می شدند.

چهار دیگر این که برخی شأن نزول ها اختصاصی می باشند و آیه ها گرچه از جهات دیگر پیام برای همگان داشته باشن، لیکن اختصاص به مقام و موقعیت خاص دارند.

شأن و مقام اختصاصی

ش_أن ی_ا اس_ب_اب نزول به آن حوادثی گفته می شود که حادثه قبل از نزول آیه ها رخ داده باشد، که زمینه برای نازل شدن آیاتی از قرآن می شود. اما حوادثی که در رابطه با آیه هاست، ی_ا آی_ات_ی ک_ه در مورد مقام و موقعیت برخی می باشند شان نزول به حساب نمی آیند. بیان شأن اختصاصی خواهد بود.

مانند آیه تطهیر، انما یرید اللّه لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیراً. (2)