پژوهشی در علوم قرآن صفحه 56

آیه به معنای نشانه و علامت، و من آیاته خلق السموات و الارض و اختلاف السنتکم؛ «از نشانه های خدای سبحان پدید آوردن آسمانها و زمین و نیز تفاوت زبان های شماست».

معنای اصطلاحی آیه

واژه آی_ه در اصطلاح در جمله های قرآن با فاصله های مشخص که اکنون با شماره علامت گذاری می شود، کاربرد دارد. آیا در قرآن آیه به این معنا به کار رفته است یا نه؟

از تعبیراتی که اشاره می شود ممکن است استفاده شود که آیه به معنای اصطلاحی به کار رفته باشد. (یعنی جمله های قرآن با فاصله های م_ش_خ_ص) م_ان_ن_د، ت_ل_ک آی_ات اللّه نتلوها علیک (1)؛ «آنها آیه های خداست که بر تو تلاوت می کنیم». ک_ت_اب اح_ک_م_ت آی_ات_ه ثم فصلت (2)؛ «کتابی که آیه های آن احکام پیدا کرده آنگاه تفصیل شده اند». اذا تلیت علیکم آیاته زادتهم ایمانا (3)؛ «وقتی آیه های خدا بر آنها تلاوت می شود آیه ها بر ایمان آنها می افزاید.» و اذکرن ما یتلی فی بیوتکن من آیات الله (4)؛ «همسران رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم درخانه های خود به یاد بیاورند آنچه از آیه های خدا تلاوت می شود».

ل_یکن احتمال دیگر در این تعبیرات وجود دارد و آن این که منظور الفاظ قرآن باشد. یعنی منظور ای_ن ت_ع_ب_یرات جمله های قرآن باشد بدون در نظر گرفتن فاصله های اصطلاحی، زیرا جمله های قرآن حتی کلمات قرآن آیه های الهی هستند. لذا اثبات این نکته که در زبان قرآن آیه به همین مفهوم اص_ط_لاح_ی به کار می رفته باشد، با توجه به این که علامت گذاری هم نبوده است و با توجه به این که ف_اص_ل_ه ه_ا ه_م با شیوه های دیگر این چنین انسجام نداشته اند، قدری مشکل به نظر می رسد و اح_ت_م_ال دوم بهتر است، که

1- بقره، 252.
2- هود، 1.
3- انفال، 3.
4- احزاب، 34.