پژوهشی در علوم قرآن صفحه 71

بن مسعود و س_ال_م و معاذ و اُبی بن کعب (1) «قرآن را از چهار نفر عبد اللّه بن مسعود، سالم، معاذ، اُبی بگیرید».

اینها عمده دلیل های دیدگاه دوم است.

ت_لاش ب_ر ای_ن ن_ی_س_ت که این ادله رد شود. زیرا اثبات بخشی از دیدگاه دوم تثبیت دیدگاه سوم که دی_دگاه منتخب است، خواهد بود. در عین حال دلیل های یاد شده این جهت را اث_ب_ات ن_م_ی کنند که ترتیب سوره ها به همین گونه که اکنون است، در عهد رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم شکل گرفته باشند. نقد بیشتری در این رابطه در استدلال به دیدگاه سوم خواهد آمد.

م_ؤلف «البیان» بررسی مبسوطی نسبت به روایات جمع آوری قرآن انجام داده است. وی می فرماید این روای_ات از جهاتی مبتلا به تعارض هستند، روایت زید بن ثابت و ابن اشته و سالم بن عبداللّه صریح است که قرآن در زمان ابوبکر جمع آوری شده است. در حالی که روایت انس می گوید جمع آوری در زم_ان ع_ث_مان بوده است. هر دو طایفه با روایاتی که دلالت دارند در زمان رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم قرآن ج_م_ع آوری ش_ده، تعارض دارند.

افزون بر این، روایات با ظاهر آیه های فراخوانی و تحدی قرآن تعارض و منافات دارند، به همین خاطر از این جهت هم بی اعتبار می شوند، در نهایت برخی از این روایات با حکم عقل و اج_م_اع م_س_لمانان که معتقد هستند قرآن تنها با تواتر ثابت می شود. قرآن باخبر واحد یا شهادت دو شاهد عادل که مفاد برخی از این روایات است ثابت نمی شود. (2) مرحوم بلاغی نیز روایات را متعارض و مضطرب می بیند، به همین منوال که گفته شد (3).

بررسی

این که این محقق بزرگوار می فرماید مفاد برخی روایات مخالف اجماع مسلمانان است که قرآن باتواتر ثابت می شود نه با خبر واحد، یا شهادت دو عادل، سخنی است حق و متقن؛ این گونه روایات قابل اعتماد نیستند. اما ای_ن ک_ه جمع قرآن را به طور کامل در زمان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم می داند و یا ناسازگار با ظاهر آیه های تحدی قلمداد می کند؛ سخنی قابل خدشه

1- صحیح بخاری، ج 6، ص 102. البیان، ص 269.
2- البیان، ص 265.
3- آلاء الرحمن، ج 1، ص 19.