پژوهشی در علوم قرآن صفحه 74

در صحف و پ_ارچ_ه های ابریشمی و کاغذها بوده است، معلوم می شود نگاشته شده بوده، گر چه سوره ها جدا و پ_راک_ن_ده ب_وده ان_د.

م_ان_ند عن زید بن ثابت قُبض رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم و لم یکن القرآن جُمع فی ش_یءٍ (1) «رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم در حالی رحلت نمودند که قرآن در «چیزی» جمع نشده بود. نه این که به طور کلی جمع آوری نشده باشد. مفاد این تعبیر این است که سوره های قرآن جدا جدا جمع آوری شده بودند در درون چیزی (جلد) قرار نگرفته اند. و نیز

عن زید بن ثابت کُنّا عند رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم نؤلف القرآن من الرقاع (2)؛ «در نزد رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم که بودیم قرآن را از پوست ها جمع آوری می کردیم.» و نیز تعبیراتی که دارد: خذوا القرآن من اربعهٍ من عبد اللّه بن مسعود، سالم، معاذ، و اُبیّ بن کعب. من جمع القرآن علی عهد النبی، قال اربعهٌ کلهم من الانصار، که شرح آن گذشت. این شواهد به خوبی دلالت دارند که در عهد رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم قرآن نگاشته می شده است.

نویسندگان وحی

2_ دل_ی_ل دی_گ_ری ک_ه بر مرحله اول می توان طرح نمود، وجود نویسندگان وحی است. در عهد رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم با این که هم افراد با سواد اندک بودند، و هم لوازم التحریر دایر نبود، لیکن به لحاظ اه_ت_م_ام رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم به خواندن و نوشتن و نگاشتن قرآن، تعدادزیادی از این نعمت برخوردار ش_دند و به عنوان «نویسندۀ وحی» قرآن را نگاشتند، گر چه نویسندگان وحی در یک درجه و رت_ب_ه ن_بودند، بلکه برخی از اول همراه حضرت بودند و تمام قرآن را نگاشتند، و برخی مقداری از ق_رآن را ن_وشتند و برخی در اواخر بعثت حضرت به جمع آنان پیوستند؛ لیکن وجود افراد زیادی به عنوان «کاتب وحی»، دلیل گویایی به موضوع نگاشتن و جمع آوری قرآن و اهتمام فوق العاده به این ش_ان از ش_ؤون ق_رآن م_ی ب_اش_د، افرادی اصولاً به همین عنوان معروف و مشهور شده بودند ک_ه اس_امی تعدادی از آنها تقدیم می شود.