پژوهشی در علوم قرآن صفحه 83

پدید آمده بود عثمان عده ای را مأموریت داد تا برای ایجاد وحدت قرائت تمام قرآن های نویسندگان وحی را جمع آوری کنند و از روی صحیح ترین آنها یک قرآن به عنوان الگو در قرائت بنگارند و از روی آن نسخه چ_ندین نسخه دیگر استنساخ نموده و به شهرهای بزرگ ارسال نمایند. از این کار نیز به عنوان ج_م_ع آوری ق_رآن ی_اد ش_ده اس_ت. آنچه مشهور است که جامع قرآن عثمان (1) است، منظور این نوع جمع آوری می باشد.

انگیزۀ مرحله سوم

در زمان عثمان حدود پانزده سال از رحلت رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم گذشته بود و فتوحاتی هم بر فتوحات رس_ول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم اف_زوده ش_ده بود. کشورهای بزرگی چون ایران و روم تحت تاثیر قرار گرفته و ب_سیاری از آنها با ملیت های گوناگون و زبان های متفاوت مسلمان شده بودند. گسترش اسلام از ی_ک سو و وجود زبان ها و لهجه های گوناگون از سوی دیگر، موجب تشدید اختلاف قرائت از قرآن شده بود، که از زمان خود رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم این پدیده عارضی در کنار قرائت اصلی قرآن قرار گرفته بود.

در هر صورت در زمان عثمان این موضوع (اختلاف قرائت) گسترش پیدا کرد. به گونه ای که بعد از فتح ارمنستان و آذربایجان «حذیفه یمان» که خود نیز در آذربایجان بود، با مشاهده قرائت ها و لهجه های گوناگون از قرآن، ه_راس_ان ب_ه خ_دم_ت خ_ل_ی_ف_ه می آید و داد واقرآنا سر می دهد. وی با احساسات تمام، دم از خطر ت_ح_ری_ف ق_رآن م_ی زن_د ک_ه اگ_ر به فکر قرآن نباشید، امت اسلامی به سرنوشتی مانند یهود و نصاری دچ_ار خواهد شد.

آنگاه عثمان با مشاوره با سران امت اسلامی هیئتی را به سرپرستی «زید بن ثابت» و م_ت_شکل از دوازده نفر تعیین می کند. اعضای اصلی این هیئت عبارتند از: سعید بن العاص، زید بن ثابت، عبد اللّه بن زبیر، عبد الرحمن بن حارث. این افراد با همکاری اُبی بن کعب، مالک بن ابی عامر، کثیر بن افلح، انس بن مالک، عبد اللّه بن عباس، مصعب بن سعد، عبد اللّه بن فطیمه، شروع به کار می کنند. این هیئت ماموریت دارد تا قرآن ها را جمع آوری کند. آنگاه از بین آنها یک قرآن به عنوان الگو و امام بنگارند و آنگاه از روی الگو چندین