پژوهشی در علوم قرآن صفحه 85

موفقیت مرحله سوم

ع_ث_م_ان از ای_ن ک_ار ق_رآن_ی دو ه_دف را دنبال می کرد، یکی نظم سوره ها، دیگری وحدت قرائت. (1) به هدف اولی دست یافت، لیکن موفقیت آن در هدف دوم که هدف اصلی بود چشم گیر ن_ب_ود. زیرا در آن زمان قرآن نقطه و اعراب گذاری نشده بود و برای ایجاد وحدت قرائت هم با هر ق_رآن_ی ک_ه به شهرها می فرستاد یک قاری آشنا به قرائت اصلی قرآن، همراه می کرد. که این قاری ه_مان کار علائم اعراب را انجام می داد. با قرآن مکه «عبداللّه بن سائب» را همراه کرد. با مصحف شام «م_غ_ی_ره بن شهاب»، با قرآن کوفه «عبدالرحمن بن سلمی»، با قرآن بصره «عامر بن عبد القیس» را همراه ن_م_ود . (2) عثمان گرچه در رسیدن به این هدف خیلی پا فشاری نمود و سایر قرآن ها را به هر ن_ح_وی بود ولو با تمسک به قدرت، جمع آوری کرد و محو نمود. لیکن به وحدت قرائت دستیازی ننمود. وی حتی در برخی موارد مانند مورد ع_ب_داللّه ب_ن م_س_ع_ود م_ن_ج_ر ب_ه م_خ_ال_فت و ضرب و شتم ایشان شد. ابن مسعود همواره بر عثمان غضبناک بود تا در گذشت. (3)

ام_ا ای_ن ک_ه عثمان با سایر قرآنها چه کرد برخی می گویند آنها را سوزاند. و حتی از سوی برخی از شیعیان این کار به عنوان طعن و خورده گیری بر عثمان تلقی می شود، که سوزاندن قرآن ها اهانت به قرآن است. لیکن برخی دیگر چون یعقوبی نقل می کند که قرآن ها را با آب جوش یا سرکه محو کرد. (4) این نقل صحیح تر به نظر می رسد و شاید مطرح شدن سوزاندن قرآن هم از همین جا ناشی شده است. زیرا برای محو کردن با آب جوش نیاز به گرم کردن آب با آتش است.

در هر صورت اگر س_ای_ر ق_رآن_ها را سوزانده باشد، نمی توان گفت که قصد اهانت داشته است، زیرا منظور وی از این ک_ار ایجاد وحدت قرائت بود. در عین حال نه قرآن های

1- التمهید، ج 1، ص 3421. نقل از المصاحف.
2- مناهل العرفان، ج 1، ص 369.
3- تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 66.
4- همان.