پژوهشی در علوم قرآن صفحه 86

الگوی عثمان دوام پیدا کردند و نه پا فشاری عثمان موجب متوقف شدن قرائت های گوناگون شد. حتی همین قرآن ها منشأ اختلاف های جدید نیز شدند. این نسخه های قرآن عثمانی به مرور زمان از ب_ی_ن رفت و اختلاف قرائت هم همواره در حاشیه قرائت اصلی ادامه یافت. به همین خاطر بسیاری ای_ن ن_ک_ت_ه را ت_ص_ریح کنند که اثری از قرآن های عثمانی باقی نمانده است، هر کس هم ادعا م_ی کند در فلان موزه قرآن عثمانی مشاهده کرده است، اثبات آن به عهده خودش است. چنان که س_م_ه_ودی م_ی گوید: اثری از قرآن های عثمانی باقی نمانده است به مرور زمان کهنه و مندرس ش_دن_د. (1) زرقانی می گوید ما دلیل نداریم که اثبات کند قرآن عثمانی تا کنون باقی مانده است. (2)

دیدگاه علی علیه السلام

در م_ورد ع_م_ل ک_رد ع_ث_مان دیدگاه های متفاوتی ابراز می شود. لیکن موضوعات قرآنی دور از ت_ع_ص_ب ه_ا باید مورد توجه قرار گیرد. باید این نکته همواره در نظر باشد که شؤون قرآن امری ن_ی_س_ت ک_ه ش_خ_ص_ی ولو خلیفه مقتدر مثل عثمان بتواند اعمال نظرکند. به خصوص این که م_س_لمانان بسیار در این باره حساس بودند و اگر احساس می کردند موضوعی دخالت در شؤون قرآن، به حساب م_ی آی_د، ی_ک تنه در برابر خلیفه می ایستادند. (3)

عثمان هم وقتی خواست این کار را انجام دهد با مشورت صحابه حتی علی بن ابی طالب علیه السلام انجام داد، فو اللّه ما فعل فی المصاحف الا عن ملا منا (4)؛ «عثمان این کار را با مشورت ما انجام داد». ک_ار وی مورد تایید امام علیه السلام بود و حتی از برخی شواهد تاریخی می توان بدست آورد که اگر علی ب_ن اب_ی طالب علیه السلام هم در آن شرایط بود همان کار عثمان

1- وفاء الوفاء، ج 2، ص 667.
2- مناهل، ج 1، ص 397.
3- چنان که وقتی خلیفه دوم آیه «و الذین اتبعوهم باحسان» را بدون واو خواند وی را وادار کردند با واو بخواند (در المنثور، ج 3، ص 369) و نیز وقتی عثمان می خواست آیه «والذین یکنزون الذهب و الفضه» را بدون واو ثبت کند اُبی بن کعب شمشیر کشید در مقام تهدید خلیفه برآمد. (در المنثور، ج 3، ص 232)
4- کنزل العمال، حدیث 4777، اتقان، ج 1، ص 189.