پژوهشی در علوم قرآن صفحه 88

ویژگی های قرآن علی علیه السلام

نکته حایز اهمیت دیگر این است که قرآنی که علی علیه السلام جمع آوری نمود با قرآنی که عثمان تنظیم ک_رد و متداول بین مردم شد چه تفاوت هایی داشت. آیا نسبت به قرآن عثمان تفاوت داشت؟ کم یا زی_اد ب_وده است؟

از شواهد روایی و تاریخی دو تفاوت برای قرآن علی علیه السلام مشاهده می شود، یکی این که حضرت سوره ها را بر اساس ترتیب نزول که کاملاً به آنها آگاهی داشت تنظیم نمود. مثلاً سوره علق اول سوره مزّمل دوم سوره مدثر، سوم و ... دوم این که حضرت در حاشیه قرآن خود برخی ش_أن ن_زول ه_ا، ناسخ و منسوخ ها، محکم و متشابه های قرآن را شرح داد و چه بسا برخی شان ن_زول_ه_ا ط_ع_ن و خ_ورده گ_ی_ری بر خلفا هم به حساب می آمد.

در هر صورت عمده تفاوت های ق_رآن ح_ض_رت ای_ن ها بود. اما این که در قرآن علی علیه السلام برخی آیه ها یا سوره ها بوده است که در قرآن عثمان حذف شده باشد، چنین مسائلی وجود نداشت. زیرا اینها تحریف قرآن به حساب می آید. ام_ام علیه السلام و م_س_لمانان در برابر آن نمی توانستند بی تفاوت باشند. هیچ گونه تحریفی در قرآن عثمان در کار نبوده اس_ت، ف_ل_مّا قبض النبی صلی الله علیه و آله و سلم جلس علی فألّفه کما انزل اللّه و کان به عالماً (1)؛ «بعد از رحلت رسول اللّه صلی الله علیه و آله و سلم علی علیه السلام قرآن را بر اساس ترتیب نزول که به آن آگاه بود تنظیم نمود.» و کان اول مصحف علی علیه السلام سوره إقرأ ثم سوره المدثر، ثم المزمل، ثم تبت، ثم التکویر، و هکذا الی آخ_ر ت_رت_یب السور حسب نزولها. (2) حضرت، قرآن را براساس ترتیب نزول سوره ها تنظیم نمودند. عن أصبغ عن علی علیه السلام انی لا عرف ناسخه و منسوخه و محکمه و متشابهه ... اعرف فیما انزل و فی ایّ یوم و فی ایّ موضعٍ (3)؛ «اصبغ بن نباته نقل می کند حضرت می فرماید من به ناسخ و م_ن_س_وخ، و م_ح_ک_م و متشابه، شأن نزولها، که آیه ها کجا و در مورد

1- بحار، ج 89، ص 52.
2- اتقان، ج 1، ص 195.
3- تفسیر برهان، ج 1، ص 40. و تمهید، ج 1، ص 293.