- سپاسگذاری 1
- چکیده 2
- کلیات تحقیق 4
- فصل اول : مفاهیم و کلیات 9
- اشاره 9
- 3-1-1- عوام زدگی 10
- 1-1-1- واژه خواص در لغت و اصطلاح 10
- 2-1-1 - واژه عوام در لغت و اصطلاح 10
- اشاره 11
- 1-2-1- واژه های ویژه خواص در جبهه حق 11
- 1-1-2-1- حواریون 11
- 2-1-2-1- صاحبان کتاب (عالمان اهل کتاب) 13
- 3-1-2-1- اولوالعلم (عالمان ربانی) 14
- 4-1-2-1- خواص مستضعف 17
- 1-2-2-1- مستکبران 18
- 2-2-1- واژه های ویژه خواص در جبهه باطل 18
- 2-2-2-1- مترفان (خوشگذرانان و مرفهای بی درد) 20
- الف) تقلید کورکورانه از آئین گذشتگان خود 21
- اشاره 21
- ویژگیهای مترفان 21
- ب) ملاک و معیار قرار دادن ثروت و امکانات مادّی 22
- ج) انکار توحید و معاد 23
- د) فسق 23
- 3-2-2-1- پیشوایان گمراهی 24
- ه) ظلم و جرم 24
- 1-3-2-1- ملاء 25
- الف) ملاء جبهه حق که خوب عمل کردند مانند خواص حضرت سلیمان 25
- 3-2-1- واژه ی مشترک 25
- اشاره 25
- ب) سران جبهه باطل که خوب عمل کردند مانند خواص بلقیس (ملکه سباء) 26
- 1-3-1- الناس 27
- اشاره 27
- 1-1-3-1- اراده الناس در معنای عموم 27
- 2-3-1- مستضعفان 28
- اشاره 28
- 2-1-3-1- اراده الناس در معنای گروه خاص 28
- 1-2-3-1- مستضعف عقیدتی (فکری) 29
- 2-2-3-1- مستضعف مادی 30
- 4-2-3-1- مستضعف سیاسی و اجتماعی 31
- 3-2-3-1- مستضعف جسمی و عقلی 31
- اشاره 31
- الف) مستضعفان ظالم 31
- ب) مستضعفان کافر 32
- ج) مستضعفان صالح 33
- نتیجه گیری 34
- اشاره 35
- فصل دوم : عوام و خواص از منظر قرآن 35
- اشاره 36
- اشاره 36
- 1-1-1-2- تقوا در لغت 36
- 1-1-2- تقوا 36
- 3-1-1-2-تقوا در قرآن 37
- 2-1-1-2- تقوا در اصطلاح 37
- الف) اصل تقوا در قرآن 37
- ب) مشتقات تقوا در قرآن 38
- ج) مضاف الیه تقوا در قرآن 38
- الف)پیروی از صراط مستقیم و دوری از راههای دیگر 39
- 4-1-1-2- عوامل تقوی 39
- اشاره 39
- د) یادآوری پیام های آسمان 40
- ه) پرستش خدا 40
- ب) مراعات و اجرای حدود الهی 40
- ج) روزه داری 40
- الف) به معنای بینائی دل 41
- 3-2-1-2- بصیرت در قرآن 41
- اشاره 41
- 1-2-1-2- بصیرت در لغت 41
- 2-2-1-2- بصیرت در اصطلاح 41
- ب) به معنای بینائی چشم 41
- اشاره 41
- 2-1-2- بصیرت 41
- الف) توحید 42
- اشاره 42
- 3) به معنای بینائی با برهان و دلیل 42
- 4-2-1-2- آثار بصیرت 42
- ب) درخواست بازگشت در آخرت 42
- ج) عبرت آموزی 43
- د) سود شخصی 43
- 3-1-2- ولایت پذیری 43
- اشاره 43
- 1-3-1-2- معنی و مفهوم ولایت پذیری 44
- 2-3-1-2- جایگاه ولایت در اسلام 45
- 3-3-1-2- ولایت غیر معصوم 46
- 5-1-2- اهل فهم و تجزیه و تحلیلند 46
- 4-1-2- تصمیم گیری بجا 46
- 6-1-2- حق گویی بدون هراس از دیگران 47
- اشاره 48
- 7-1-2- ثبات قدم 48
- 1-7-1-2- معنی و مفهوم ثبات قدم 49
- الف) پایداری در برابر دشمن 49
- اشاره 49
- 2-7-1-2- ثبات قدم در قرآن 49
- ب) امدادهای غیبی 50
- الف)مژده پیروزی دادن در جنگ 51
- 3-7-1-2- عوامل ثبات قدم در قرآن 51
- ب) یاری خواستن از خداوند و یادآوری نعمت های او 51
- د) دوری از وعده و وعیدهای مشرکان 52
- ج) داشتن قول ثابت 52
- اشاره 53
- 2-2-2- ظاهر بین 54
- 1-2-2- معیار قرار دادن دیگران برای تشخیص حق 54
- 3-2-2- مقلد و تابع 55
- 1-3-2- عمل به علم 56
- 3-2 - وظایف خواص در قرآن 56
- اشاره 56
- 4-2-2- جو زده 56
- 3-3-2- بیان حقایق در مواقع لازم 58
- 2-3-2- تعلیم عوام 58
- 4-3-2- امر به معروف و نهی از منکر 59
- 5-3-2-اعلام بیزاری از منحرفان 60
- 7-3-2- تصمیم گیری به جا 61
- 6-3-2-هجرت 61
- 8-3-2- جان فشانی و جان نثاری 62
- 11-3-2- تواضع و فروتنی 63
- 9-3-2- هراس نداشتن از ملامت دیگران 63
- 10-3-2- رشادت و جوانمردی 63
- 12-3-2- زهد و بی اعتنایی به دنیا 64
- 13-3-2- پیروی از رهبر آگاه و شجاع 65
- اشاره 66
- 1-4-2- تبعیت از حق و عالمان عامل 66
- 3-4-2- آموختن و کوشش برای خارج شدن از گروه عوام 67
- 2-4-2- خودداری از اظهار نظرهای جاهلانه 67
- نتیجه گیری 68
- اشاره 70
- فصل سوم : عوامل انحراف خواص از منظر قرآن 70
- 1-1-1-3- دنیا از منظر قرآن 72
- 1-1-3- گرایش به دنیا (دنیاگرایی) 72
- اشاره 72
- اشاره 72
- 2-1-1-3- تعبیرات دنیاگرایی در قرآن 73
- اشاره 74
- 3-1-1-3- شاخص های دنیا گرایی 74
- الف) شاخص توحید 74
- ب) شاخص نبوت 74
- ه) شاخص اجتماعی 75
- د) شاخص اقتصاد 75
- ج ) شاخص معاد 75
- و) شاخص سیاست 76
- 2-1-3- استفاده از مال حرام 78
- اشاره 78
- 1-2-1-3- حرام خواری در لغت 78
- 2-2-1-3- نکوهش حرام خواری در اسلام 79
- الف )استحقاق لعنت ، غضب الهی و جهنم 80
- 3-2-1-3- آثار دنیوی و اخروی حرام خواری 80
- اشاره 80
- ب) عدم قبولی اعمال 80
- ه) دشواری انجام اعمال نیک 81
- ج) نابودی اعمال صالح 81
- و) عدم صرفه ی اقتصادی 81
- د) قساوت قلب و عدم پذیرش حق 81
- اشاره 82
- 1-2-3- نداشتن ایمان واقعی 82
- ی) بی برکتی مال حرام 82
- اشاره 82
- 1-1-2-3- معنای ایمان 83
- 2-1-2-3- ایمان در قرآن 84
- 3-1-2-3- موانع ایمان 85
- ب) مرض قلب 85
- الف) ختم قلب 85
- 4-1-2-3- ویژگی های ایمان 86
- اشاره 87
- 2-2-3- ولایت ناپذیری 87
- اشاره 88
- 1-3-3- بی بصیرتی 88
- الف) دلبستگی به زیور آلات دنیوی93 89
- 1-1-3-3- موانع بصیرت93 89
- اشاره 89
- 2-3-3- ملاحظات خویشاوندی و دوستی 90
- ب) گرفتار شدن به لذت ها و شهوات94 90
- نتیجه گیری 92
- فصل چهارم : راهکار های جلوگیری از انحراف خواص 93
- اشاره 93
- 1-1-4- فوائد ایمان 94
- اشاره 94
- الف) پشتوانه اخلاق 94
- ج) انطباق با محیط 95
- 2-1-4- راههای تقویت ایمان و باور 95
- 1-2-1-4- فعالیّت علمی 95
- ب) سلامت جسم و جان 95
- د) تسلط بر نفس 95
- اشاره 95
- 3-2-1-4- انجام وظایف واجب شرعی 96
- 4-2-1-4- محاسبه نفس 96
- 2-2-1-4- فعالیّت عملی 96
- 5-2-1-4- یاد مرگ 97
- 6-2-1-4- پرهیز از لقمه حرام 97
- اشاره 100
- 1-3-4- راههای عملی کسب بصیرت 101
- 1-1-3-4- رعایت ایمان و تقوای الهی 101
- 2-1-3-4- ذکر و یاد الهی 101
- اشاره 101
- 3-1-3-4- شناخت ولی امر زمان 102
- 4-1-3-4- پیروی از عالمان وارسته 102
- 5-1-3-4- داشتن فکر و تحلیل مسائل 102
- 7-1-3-4- عبرت گرفتن از مسائل 103
- 6-1-3-4- دوراندیشی در امور 103
- 8-1-3-4- پیمودن مسیر اهل بصیرت 103
- نتیجه گیری 105
- فصل پنجم : نتیجه پژوهش 106
- منابع و مآخذ 109
یعنی چه؟ یعنی حسین (ع) در آن روز چیزهایی در خشت خام می دید که دیگران در آیینه هم نمی دیدند. (1)
بصیرت داشتن به معنای داشتن تحصیلات عالیه نیست بلکه افرادی وجود دارند که بدون داشت دانش در شناخت حق از باطل پیشگام هستند و گمراه نمی شوند ،افرادی که دارای قوه بصیرت هستند زمان شناس هستند و برای هر عملی در زمان خودش واکنش نشان می دهند ، هر سخنی که سنجیده نشده باشد موجب می شود تا جامعه به انحراف کشیده شود ، همانند نمونه تاریخی که در قیام امام حسین (ع) عده ای در زمانیکه باید به حمایت از حق برخیزند سکوت اختیار کردند، ولی بعد از شهادت امام (ع) به ناگاه متوجه شدند چه اتفاقی افتاده و قیام توابین را راه اندازی کردند؛ اگرچه اقدام در جای خود امری پسندیده بود ولی دیگر نمی توانست امام حسین (ع) و یارانش را زنده نماید.
1-3-4- راههای عملی کسب بصیرت
اشاره
خواص جامعه باید برای رسیدن به بصیرت با گذشتن از موانع ذکر شده ، راههای عملی نسبت به کسب بصیرت را بشناسند تا نسبت به تقویت بصیرت خود اقدام نمایند.
1-1-3-4- رعایت ایمان و تقوای الهی
در باره مبحث ایمان در فصول مختلف نوشته حاضر سخن به میان آوردیم ، اما باید مجدد تاکید کنیم که ایمان اصل اساسی در کسب هرگونه معرفت اخلاقی و عقیدتی است ، لذا خواص جامعه باید به تقویت ایمان و باور خود مداومت نمایند ، چرا که خداوند متعال می فرماید : یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِن تَتَّقُواْ اللَّهَ یَجْعَل لَّکُمْ فُرْقَاناً وَیُکَفِّرْ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ(2)؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! اگر تقوای الهی پیشه کنید، خداوند برایتان فرقانی (قوّه ی شناخت حقّ از باطلی) قرار می دهد و بدی هایتان را از شما می پوشاند و شما را می آمرزد و خداوند صاحب فضل وبخشش بزرگ است.
2-1-3-4- ذکر و یاد الهی
1- مرتضی مطهری، حماسه حسینی ، ج2 ، چاپ پنجاه و دوم ، انتشارات صدرا ، 1385، ص 84.
2- انفال (8) ، آیه 29.