عوامل انحراف خواص از منظر قرآن کریم صفحه 19

استکبار با مشتقاتش 48 بار در قرآن کریم آمده که 4 مورد آن به استکبار ابلیس وما بقی به استکبار انسان اشاره دارد.

استکبار خصلتی در انسان هست که خود را بزرگ می پندارد ولی در اصل بزرگ نیست ، بنابراین استکبار خلق و خویی هست که موجب می شود تا شخص خود را بزرگ شمرده و از این رو، از قوانین و یا هر امر معقول و عرفی ، گردن کشی کرده و سرپیچی کند.

در قرآن کریم ، در آیه 34 سوره بقره ، آیه 74 سوره قصص و آیه 46 سوره مومنون؛ فرعون و ابلیس به عنوان دو نماد از شخصیت مستکبران مورد تحلیل شخصیتی قرار گرفته اند.

فرعون برای خود در یک فرایند طولانی شخصیتی ساخت که قرآن از آن به شخصیت استکباری تعبیرمی کند. این شخصیت دارای گونه ای از رفتار و منش و کنش است که شناسایی آن راهی برای تشخیص و تعیین مولفه های شخصیت های مستکبر واستکباری است.

شخصیت استکباری ایشان چنان در ایشان ریشه می دواند به طوری که مردمان را به خاطر پذیرش امری قلبی مواخذه می کنند و خواهان هماهنگی و همراهی مردم با عقاید خود می شوند. به گونه ای که اگر کسی بر خلاف و پیش از هماهنگی با ایشان به مطلب و موضوعی دیگری عقیده پیدا کرد باید مواخذه و مجازات گردد.

در داستان ایمان آوری ساحران قرآن گزارش می کند که فرعون ساحران را به جهت عدم هماهنگی با وی مجازات می کند. بدین معنا که مستکبران و حکومت های استکباری مردمان را به جهت عقیده مخالف یافتن مواخذه و مجازات می کنند. (1)

از آنجایی که سردمداران گمراهی روحیه خود بزرگ بینی ، کبر و استکباری دارند در زمره خواص اهل باطل قرار گرفته اند.

" قَالَ الَّذِینَ اسْتَکْبَرُوا إِنَّا بِالَّذِی آمَنتُم بِهِ کَافِرُونَ "(2).