- سپاسگذاری 1
- چکیده 2
- کلیات تحقیق 4
- فصل اول : مفاهیم و کلیات 9
- اشاره 9
- 3-1-1- عوام زدگی 10
- 1-1-1- واژه خواص در لغت و اصطلاح 10
- 2-1-1 - واژه عوام در لغت و اصطلاح 10
- اشاره 11
- 1-2-1- واژه های ویژه خواص در جبهه حق 11
- 1-1-2-1- حواریون 11
- 2-1-2-1- صاحبان کتاب (عالمان اهل کتاب) 13
- 3-1-2-1- اولوالعلم (عالمان ربانی) 14
- 4-1-2-1- خواص مستضعف 17
- 2-2-1- واژه های ویژه خواص در جبهه باطل 18
- 1-2-2-1- مستکبران 18
- 2-2-2-1- مترفان (خوشگذرانان و مرفهای بی درد) 20
- الف) تقلید کورکورانه از آئین گذشتگان خود 21
- اشاره 21
- ویژگیهای مترفان 21
- ب) ملاک و معیار قرار دادن ثروت و امکانات مادّی 22
- ج) انکار توحید و معاد 23
- د) فسق 23
- 3-2-2-1- پیشوایان گمراهی 24
- ه) ظلم و جرم 24
- 1-3-2-1- ملاء 25
- اشاره 25
- 3-2-1- واژه ی مشترک 25
- الف) ملاء جبهه حق که خوب عمل کردند مانند خواص حضرت سلیمان 25
- ب) سران جبهه باطل که خوب عمل کردند مانند خواص بلقیس (ملکه سباء) 26
- اشاره 27
- 1-1-3-1- اراده الناس در معنای عموم 27
- 1-3-1- الناس 27
- اشاره 28
- 2-3-1- مستضعفان 28
- 2-1-3-1- اراده الناس در معنای گروه خاص 28
- 1-2-3-1- مستضعف عقیدتی (فکری) 29
- 2-2-3-1- مستضعف مادی 30
- 3-2-3-1- مستضعف جسمی و عقلی 31
- اشاره 31
- الف) مستضعفان ظالم 31
- 4-2-3-1- مستضعف سیاسی و اجتماعی 31
- ب) مستضعفان کافر 32
- ج) مستضعفان صالح 33
- نتیجه گیری 34
- اشاره 35
- فصل دوم : عوام و خواص از منظر قرآن 35
- اشاره 36
- 1-1-1-2- تقوا در لغت 36
- اشاره 36
- 1-1-2- تقوا 36
- 3-1-1-2-تقوا در قرآن 37
- 2-1-1-2- تقوا در اصطلاح 37
- الف) اصل تقوا در قرآن 37
- ب) مشتقات تقوا در قرآن 38
- ج) مضاف الیه تقوا در قرآن 38
- 4-1-1-2- عوامل تقوی 39
- الف)پیروی از صراط مستقیم و دوری از راههای دیگر 39
- اشاره 39
- ه) پرستش خدا 40
- د) یادآوری پیام های آسمان 40
- ج) روزه داری 40
- ب) مراعات و اجرای حدود الهی 40
- 3-2-1-2- بصیرت در قرآن 41
- الف) به معنای بینائی دل 41
- 1-2-1-2- بصیرت در لغت 41
- اشاره 41
- 2-2-1-2- بصیرت در اصطلاح 41
- ب) به معنای بینائی چشم 41
- اشاره 41
- 2-1-2- بصیرت 41
- 3) به معنای بینائی با برهان و دلیل 42
- الف) توحید 42
- اشاره 42
- 4-2-1-2- آثار بصیرت 42
- ب) درخواست بازگشت در آخرت 42
- ج) عبرت آموزی 43
- د) سود شخصی 43
- 3-1-2- ولایت پذیری 43
- اشاره 43
- 1-3-1-2- معنی و مفهوم ولایت پذیری 44
- 2-3-1-2- جایگاه ولایت در اسلام 45
- 5-1-2- اهل فهم و تجزیه و تحلیلند 46
- 3-3-1-2- ولایت غیر معصوم 46
- 4-1-2- تصمیم گیری بجا 46
- 6-1-2- حق گویی بدون هراس از دیگران 47
- 7-1-2- ثبات قدم 48
- اشاره 48
- الف) پایداری در برابر دشمن 49
- اشاره 49
- 2-7-1-2- ثبات قدم در قرآن 49
- 1-7-1-2- معنی و مفهوم ثبات قدم 49
- ب) امدادهای غیبی 50
- الف)مژده پیروزی دادن در جنگ 51
- 3-7-1-2- عوامل ثبات قدم در قرآن 51
- ب) یاری خواستن از خداوند و یادآوری نعمت های او 51
- د) دوری از وعده و وعیدهای مشرکان 52
- ج) داشتن قول ثابت 52
- اشاره 53
- 1-2-2- معیار قرار دادن دیگران برای تشخیص حق 54
- 2-2-2- ظاهر بین 54
- 3-2-2- مقلد و تابع 55
- 3-2 - وظایف خواص در قرآن 56
- 4-2-2- جو زده 56
- اشاره 56
- 1-3-2- عمل به علم 56
- 2-3-2- تعلیم عوام 58
- 3-3-2- بیان حقایق در مواقع لازم 58
- 4-3-2- امر به معروف و نهی از منکر 59
- 5-3-2-اعلام بیزاری از منحرفان 60
- 6-3-2-هجرت 61
- 7-3-2- تصمیم گیری به جا 61
- 8-3-2- جان فشانی و جان نثاری 62
- 11-3-2- تواضع و فروتنی 63
- 9-3-2- هراس نداشتن از ملامت دیگران 63
- 10-3-2- رشادت و جوانمردی 63
- 12-3-2- زهد و بی اعتنایی به دنیا 64
- 13-3-2- پیروی از رهبر آگاه و شجاع 65
- اشاره 66
- 1-4-2- تبعیت از حق و عالمان عامل 66
- 2-4-2- خودداری از اظهار نظرهای جاهلانه 67
- 3-4-2- آموختن و کوشش برای خارج شدن از گروه عوام 67
- نتیجه گیری 68
- اشاره 70
- فصل سوم : عوامل انحراف خواص از منظر قرآن 70
- 1-1-3- گرایش به دنیا (دنیاگرایی) 72
- اشاره 72
- اشاره 72
- 1-1-1-3- دنیا از منظر قرآن 72
- 2-1-1-3- تعبیرات دنیاگرایی در قرآن 73
- اشاره 74
- 3-1-1-3- شاخص های دنیا گرایی 74
- الف) شاخص توحید 74
- ب) شاخص نبوت 74
- ه) شاخص اجتماعی 75
- د) شاخص اقتصاد 75
- ج ) شاخص معاد 75
- و) شاخص سیاست 76
- 2-1-3- استفاده از مال حرام 78
- اشاره 78
- 1-2-1-3- حرام خواری در لغت 78
- 2-2-1-3- نکوهش حرام خواری در اسلام 79
- 3-2-1-3- آثار دنیوی و اخروی حرام خواری 80
- الف )استحقاق لعنت ، غضب الهی و جهنم 80
- ب) عدم قبولی اعمال 80
- اشاره 80
- ج) نابودی اعمال صالح 81
- و) عدم صرفه ی اقتصادی 81
- ه) دشواری انجام اعمال نیک 81
- د) قساوت قلب و عدم پذیرش حق 81
- ی) بی برکتی مال حرام 82
- 1-2-3- نداشتن ایمان واقعی 82
- اشاره 82
- اشاره 82
- 1-1-2-3- معنای ایمان 83
- 2-1-2-3- ایمان در قرآن 84
- 3-1-2-3- موانع ایمان 85
- ب) مرض قلب 85
- الف) ختم قلب 85
- 4-1-2-3- ویژگی های ایمان 86
- 2-2-3- ولایت ناپذیری 87
- اشاره 87
- 1-3-3- بی بصیرتی 88
- اشاره 88
- 1-1-3-3- موانع بصیرت93 89
- الف) دلبستگی به زیور آلات دنیوی93 89
- اشاره 89
- 2-3-3- ملاحظات خویشاوندی و دوستی 90
- ب) گرفتار شدن به لذت ها و شهوات94 90
- نتیجه گیری 92
- اشاره 93
- فصل چهارم : راهکار های جلوگیری از انحراف خواص 93
- الف) پشتوانه اخلاق 94
- اشاره 94
- 1-1-4- فوائد ایمان 94
- ج) انطباق با محیط 95
- 2-1-4- راههای تقویت ایمان و باور 95
- 1-2-1-4- فعالیّت علمی 95
- ب) سلامت جسم و جان 95
- د) تسلط بر نفس 95
- اشاره 95
- 3-2-1-4- انجام وظایف واجب شرعی 96
- 4-2-1-4- محاسبه نفس 96
- 2-2-1-4- فعالیّت عملی 96
- 5-2-1-4- یاد مرگ 97
- 6-2-1-4- پرهیز از لقمه حرام 97
- اشاره 100
- 1-1-3-4- رعایت ایمان و تقوای الهی 101
- 1-3-4- راههای عملی کسب بصیرت 101
- 2-1-3-4- ذکر و یاد الهی 101
- اشاره 101
- 4-1-3-4- پیروی از عالمان وارسته 102
- 3-1-3-4- شناخت ولی امر زمان 102
- 5-1-3-4- داشتن فکر و تحلیل مسائل 102
- 7-1-3-4- عبرت گرفتن از مسائل 103
- 6-1-3-4- دوراندیشی در امور 103
- 8-1-3-4- پیمودن مسیر اهل بصیرت 103
- نتیجه گیری 105
- فصل پنجم : نتیجه پژوهش 106
- منابع و مآخذ 109
در آیه ذیل "تقوا" مضاف الیه واژه "کلمه" است :
«اِذ جَعَلَ الَّذینَ کَفَروا فی قُلوبِهِمُ الحَمیَّهَ حَمیَّهَ الجهِلیَّهِ فَاَنزَلَ اللّهُ سَکینَتَهُ عَلی رَسولِهِ و عَلَی المُؤمِنینَ و اَلزَمَهُم کَلِمَهَ التَّقوی وکانوا اَحَقَّ بِها و اَهلَها و کانَ اللّهُ بِکُلِّ شَیء عَلیما(1)؛ آنگاه که کافران، تعصّب (آن هم) تعصّب جاهلیّت را (نسبت به شما) در قلب های خود جا داده بودند. پس خداوند آرامش خود را بر پیامبرش و بر مؤمنان نازل کرد (و آنان برای صلح آماده شدند) و خداوند آنان را به حقیقت تقوا ملزم ساخت که به آن سزاوارتر و اهل آن بودند و خداوند به همه چیز آگاه است.
بیشتر مفسران گفته اند: مراد از "التقوی" کلمه توحید یعنی قول لا اله إلاّ الله است(2) ، و نیز روایاتی کلمه تقوا را رسول خدا (ص) ، امیر مومنان (ع) و امامان معصوم (ع) ، دانسته اند. (3)
4-1-1-2- عوامل تقوی
اشاره
برای کسب تقوا عواملی ذکر شده است که در ذیل به آنها اشاره می کنیم:
الف)پیروی از صراط مستقیم و دوری از راههای دیگر
تقوی دینی بدون تبعیت از صراط مستقیم به دست نمی آید ، وَأَنَّ هَذَا صِرَطِی مُسْتَقِیماً فَاتَّبِعُوهُ وَلَا تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَن سَبِیلِهِ ذَ لِکُمْ وَصَّکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ(4)؛ و این
1- فتح (48) ، آیه 26.
2- محمد بن جریر طبری ، جامع البیان ، ج6 ، بیروت ، دارالمعرفه ، ص135-138.
3- محمدباقر مجلسی ، همان ، ج24، ص184.
4- انعام (6) ، آیه 153.