- سپاسگذاری 1
- چکیده 2
- کلیات تحقیق 4
- اشاره 9
- فصل اول : مفاهیم و کلیات 9
- 2-1-1 - واژه عوام در لغت و اصطلاح 10
- 1-1-1- واژه خواص در لغت و اصطلاح 10
- 3-1-1- عوام زدگی 10
- اشاره 11
- 1-1-2-1- حواریون 11
- 1-2-1- واژه های ویژه خواص در جبهه حق 11
- 2-1-2-1- صاحبان کتاب (عالمان اهل کتاب) 13
- 3-1-2-1- اولوالعلم (عالمان ربانی) 14
- 4-1-2-1- خواص مستضعف 17
- 2-2-1- واژه های ویژه خواص در جبهه باطل 18
- 1-2-2-1- مستکبران 18
- 2-2-2-1- مترفان (خوشگذرانان و مرفهای بی درد) 20
- اشاره 21
- الف) تقلید کورکورانه از آئین گذشتگان خود 21
- ویژگیهای مترفان 21
- ب) ملاک و معیار قرار دادن ثروت و امکانات مادّی 22
- د) فسق 23
- ج) انکار توحید و معاد 23
- ه) ظلم و جرم 24
- 3-2-2-1- پیشوایان گمراهی 24
- 1-3-2-1- ملاء 25
- 3-2-1- واژه ی مشترک 25
- اشاره 25
- الف) ملاء جبهه حق که خوب عمل کردند مانند خواص حضرت سلیمان 25
- ب) سران جبهه باطل که خوب عمل کردند مانند خواص بلقیس (ملکه سباء) 26
- 1-1-3-1- اراده الناس در معنای عموم 27
- اشاره 27
- 1-3-1- الناس 27
- 2-1-3-1- اراده الناس در معنای گروه خاص 28
- 2-3-1- مستضعفان 28
- اشاره 28
- 1-2-3-1- مستضعف عقیدتی (فکری) 29
- 2-2-3-1- مستضعف مادی 30
- اشاره 31
- الف) مستضعفان ظالم 31
- 3-2-3-1- مستضعف جسمی و عقلی 31
- 4-2-3-1- مستضعف سیاسی و اجتماعی 31
- ب) مستضعفان کافر 32
- ج) مستضعفان صالح 33
- نتیجه گیری 34
- فصل دوم : عوام و خواص از منظر قرآن 35
- اشاره 35
- اشاره 36
- اشاره 36
- 1-1-2- تقوا 36
- 1-1-1-2- تقوا در لغت 36
- 2-1-1-2- تقوا در اصطلاح 37
- 3-1-1-2-تقوا در قرآن 37
- الف) اصل تقوا در قرآن 37
- ب) مشتقات تقوا در قرآن 38
- ج) مضاف الیه تقوا در قرآن 38
- الف)پیروی از صراط مستقیم و دوری از راههای دیگر 39
- 4-1-1-2- عوامل تقوی 39
- اشاره 39
- ب) مراعات و اجرای حدود الهی 40
- د) یادآوری پیام های آسمان 40
- ه) پرستش خدا 40
- ج) روزه داری 40
- الف) به معنای بینائی دل 41
- اشاره 41
- 1-2-1-2- بصیرت در لغت 41
- اشاره 41
- 2-2-1-2- بصیرت در اصطلاح 41
- ب) به معنای بینائی چشم 41
- 3-2-1-2- بصیرت در قرآن 41
- 2-1-2- بصیرت 41
- الف) توحید 42
- 4-2-1-2- آثار بصیرت 42
- اشاره 42
- 3) به معنای بینائی با برهان و دلیل 42
- ب) درخواست بازگشت در آخرت 42
- 3-1-2- ولایت پذیری 43
- اشاره 43
- ج) عبرت آموزی 43
- د) سود شخصی 43
- 1-3-1-2- معنی و مفهوم ولایت پذیری 44
- 2-3-1-2- جایگاه ولایت در اسلام 45
- 5-1-2- اهل فهم و تجزیه و تحلیلند 46
- 4-1-2- تصمیم گیری بجا 46
- 3-3-1-2- ولایت غیر معصوم 46
- 6-1-2- حق گویی بدون هراس از دیگران 47
- اشاره 48
- 7-1-2- ثبات قدم 48
- الف) پایداری در برابر دشمن 49
- اشاره 49
- 1-7-1-2- معنی و مفهوم ثبات قدم 49
- 2-7-1-2- ثبات قدم در قرآن 49
- ب) امدادهای غیبی 50
- الف)مژده پیروزی دادن در جنگ 51
- 3-7-1-2- عوامل ثبات قدم در قرآن 51
- ب) یاری خواستن از خداوند و یادآوری نعمت های او 51
- د) دوری از وعده و وعیدهای مشرکان 52
- ج) داشتن قول ثابت 52
- اشاره 53
- 1-2-2- معیار قرار دادن دیگران برای تشخیص حق 54
- 2-2-2- ظاهر بین 54
- 3-2-2- مقلد و تابع 55
- 3-2 - وظایف خواص در قرآن 56
- اشاره 56
- 4-2-2- جو زده 56
- 1-3-2- عمل به علم 56
- 2-3-2- تعلیم عوام 58
- 3-3-2- بیان حقایق در مواقع لازم 58
- 4-3-2- امر به معروف و نهی از منکر 59
- 5-3-2-اعلام بیزاری از منحرفان 60
- 7-3-2- تصمیم گیری به جا 61
- 6-3-2-هجرت 61
- 8-3-2- جان فشانی و جان نثاری 62
- 10-3-2- رشادت و جوانمردی 63
- 9-3-2- هراس نداشتن از ملامت دیگران 63
- 11-3-2- تواضع و فروتنی 63
- 12-3-2- زهد و بی اعتنایی به دنیا 64
- 13-3-2- پیروی از رهبر آگاه و شجاع 65
- 1-4-2- تبعیت از حق و عالمان عامل 66
- اشاره 66
- 2-4-2- خودداری از اظهار نظرهای جاهلانه 67
- 3-4-2- آموختن و کوشش برای خارج شدن از گروه عوام 67
- نتیجه گیری 68
- فصل سوم : عوامل انحراف خواص از منظر قرآن 70
- اشاره 70
- اشاره 72
- 1-1-1-3- دنیا از منظر قرآن 72
- اشاره 72
- 1-1-3- گرایش به دنیا (دنیاگرایی) 72
- 2-1-1-3- تعبیرات دنیاگرایی در قرآن 73
- 3-1-1-3- شاخص های دنیا گرایی 74
- ب) شاخص نبوت 74
- اشاره 74
- الف) شاخص توحید 74
- ه) شاخص اجتماعی 75
- د) شاخص اقتصاد 75
- ج ) شاخص معاد 75
- و) شاخص سیاست 76
- 2-1-3- استفاده از مال حرام 78
- اشاره 78
- 1-2-1-3- حرام خواری در لغت 78
- 2-2-1-3- نکوهش حرام خواری در اسلام 79
- الف )استحقاق لعنت ، غضب الهی و جهنم 80
- ب) عدم قبولی اعمال 80
- اشاره 80
- 3-2-1-3- آثار دنیوی و اخروی حرام خواری 80
- و) عدم صرفه ی اقتصادی 81
- ج) نابودی اعمال صالح 81
- د) قساوت قلب و عدم پذیرش حق 81
- ه) دشواری انجام اعمال نیک 81
- اشاره 82
- 1-2-3- نداشتن ایمان واقعی 82
- ی) بی برکتی مال حرام 82
- اشاره 82
- 1-1-2-3- معنای ایمان 83
- 2-1-2-3- ایمان در قرآن 84
- الف) ختم قلب 85
- ب) مرض قلب 85
- 3-1-2-3- موانع ایمان 85
- 4-1-2-3- ویژگی های ایمان 86
- 2-2-3- ولایت ناپذیری 87
- اشاره 87
- 1-3-3- بی بصیرتی 88
- اشاره 88
- الف) دلبستگی به زیور آلات دنیوی93 89
- 1-1-3-3- موانع بصیرت93 89
- اشاره 89
- ب) گرفتار شدن به لذت ها و شهوات94 90
- 2-3-3- ملاحظات خویشاوندی و دوستی 90
- نتیجه گیری 92
- فصل چهارم : راهکار های جلوگیری از انحراف خواص 93
- اشاره 93
- 1-1-4- فوائد ایمان 94
- الف) پشتوانه اخلاق 94
- اشاره 94
- 1-2-1-4- فعالیّت علمی 95
- ب) سلامت جسم و جان 95
- 2-1-4- راههای تقویت ایمان و باور 95
- اشاره 95
- ج) انطباق با محیط 95
- د) تسلط بر نفس 95
- 4-2-1-4- محاسبه نفس 96
- 2-2-1-4- فعالیّت عملی 96
- 3-2-1-4- انجام وظایف واجب شرعی 96
- 5-2-1-4- یاد مرگ 97
- 6-2-1-4- پرهیز از لقمه حرام 97
- اشاره 100
- 1-3-4- راههای عملی کسب بصیرت 101
- اشاره 101
- 1-1-3-4- رعایت ایمان و تقوای الهی 101
- 2-1-3-4- ذکر و یاد الهی 101
- 5-1-3-4- داشتن فکر و تحلیل مسائل 102
- 3-1-3-4- شناخت ولی امر زمان 102
- 4-1-3-4- پیروی از عالمان وارسته 102
- 7-1-3-4- عبرت گرفتن از مسائل 103
- 8-1-3-4- پیمودن مسیر اهل بصیرت 103
- 6-1-3-4- دوراندیشی در امور 103
- نتیجه گیری 105
- فصل پنجم : نتیجه پژوهش 106
- منابع و مآخذ 109
از جمله عوامل بسیار مهمی که می تواند در جلوگیری از انحراف و در نتیجه ارتقاء ایمان ، نقش موثری ایفاد کند محاسبه نفس است. اگر بتوانید درهر روز، چند دقیقه وقت گذاشته و اعمال و کردار خود را مورد بازنگری قرار دهید؛ متوجه خواهید شد که کجای کارید. در این صورت اگر ببینید که از جاده اصلی منحرف شده اید، زودتر می توانید به مسیر اصلی بازگشت کنید.
از امیرمؤمنان علی (ع) روایت شده : من حاسب نفسه وقف علی عیوبه و احاط بذنوبه ، و استقال الذنوب و اصلح العیوب(1)؛ کسی که محاسبه نفس خویشتن کند، بر عیوب خویش واقف می شود، و از گناهانش با خبر می گردد (و به دنبال آن) از گناه توبه می کند، و عیوب را اصلاح می نماید.
5-2-1-4- یاد مرگ
یکی دیگر از کارهایی که در ارتقاء باورها بسیار مؤثر است و همچنین انسان را از لغزش دور می کند ، تفکر در مرگ می باشد. اگر انسان با این واقعیت انس بگیرد و مردن را باور دل سازد نقشی سازنده و بالا برنده دارد.
از امیر المومنین علی(ع)روایت شده است که : اذکروا هادم اللذات و منغص الشهوات و داعی الشتات(2)؛ یاد کنید (مرگ را) درهم کوبنده لذات را و تیره و تلخ کننده شهوات را و دعوت کننده جدایی ها را.
6-2-1-4- پرهیز از لقمه حرام
1- عبد الواحد بن محمد آمدی ، همان ، ج 12، ص 70.
2- الغرر والدرر، باب الموت، به نقل از سرالاسراء، استاد علی سعادت پرور، ج 2، ص 159.