دیدار در عصر غیبت؛ از نفی تا اثبات صفحه 165

و این جواب تمام نیست؛ زیرا اولاً در بسیاری از قضایای مذکوره، حضرت را شناخته و بسا خود را معرفی نموده است و ثانیاً اخبار مذکور مشاهده را به طور کلی نفی می کند. (1)

احتمال چهارم. دانستن محل استقرار امام

این نظر را محدث نوری مطرح و آقای نهاوندی نیز نقل کرده و آقای دوزدوزانی به آن اشکال کرده است. توضیح این نظر و اشکال و پاسخ را در فصل دوم، قسمت تقسیم غیبت به صغرا و کبرا بررسی می کنیم.

احتمال پنجم. دیدار اختیاری امام

بعضی معتقدند منظور از ادعای مشاهده، دیداری است که دیدار کننده ادعا کند به اختیار خود به دیدار امام رفته است و هر زمان بخواهد می تواند به محضر امام برسد.

قائلان به این احتمال

سید عبدالحسین طیّب:

ظاهر لفظ مشاهده فعل اختیاری است؛ به این معنا که کسی ادعا کند من با اختیار خود خدمت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می رسم و می دانم در چه جایی است. او دروغ گو و مفتر است؛ ولی این که حضرت خود را نشان دهد و او را بشناسد، چنان چه اکثر حکایات از این قبیل است، نفی نشده. (2)

لطف الله صافی گلپایگانی: