دفاع از روایات مهدویت (نقد کتاب مشرعه بحار الانوار) صفحه 18

آیه اللّه العظمی حکیم

آیه اللّه العظمی سید محسن حکیم(ره) می نویسد:

المحتمل بدواً فی ادّله الحجیّه ا حد امور ثلاثه:

الا ول: حجیه الخبر المظنون بصدوره بالنظر الی نفس السند؛ مثل کون الراوی ممن یظن بصدقه؛

الثانی: حجیه مظنون الصدور ولو بالنظر الی ما هو خارج عن السند؛ مثل عمل الا صحاب به و اعتماد هم علیه؛

الثالث: حجیه ما هو اعمّ من ذلک و ما هو مظنون الصحه و مطابقه مؤ دّاه للواقع ولو بالنظر الی الخارج؛ کما لو کان الخبر موافقاً لفتوی المشهور و ان لم یعتمدوا علیه کخبرالدعائم و الرضوی و نحوهما. و ظاهر المصنّف استظهار الثالث من ادله الحجیه و لا یخلو من تأ مّل. بل المتیقن هو الا وّل و ان کان الثانی ا ظهر. [1].

آنچه در ادلهِ حجّیت خبر واحد در ابتدا به ذهن می رسد، یکی از سه امر است:

1- حجّیت خبری که با توجه به سند مظنون الصدور است؛ مثل این که راوی از کسانی باشد که ظن به صدق او می رود؛

2- حجّیت خبر مظنون الصدور، گرچه این ظن به صدور با توجه به چیزی باشد که از سند بیرون است؛ مانند عمل اصحاب به خبر و اعتماد اصحاب به خبر؛

3- حجّیت خبر، اعم از دو قسم بالا و خبری که ظن به صحّت و مطابقت مفاد آن با واقع باشد، گرچه با توجه به قرائن بیرونی، مثل این که خبر موافق با فتوای مشهور باشد، گرچه اعتماد مشهور به خبر ثابت نباشد، مانند خبر دعائم و فقه الرضا و مانند آن. و ظاهر مصنف (یعنی صاحب کفایه) استظهار احتمال سوم از ادلهِ حجّیت خبر واحد است و این استظهار خالی از تأ مل نیست؛ بلکه قدر متیقن احتمال اول است؛ گرچه