نظریه پردازی درباره آینده جهان صفحه 38

ص:45

1- 27. تمدن اسلام و عرب، ج 1، ص 141.

2- 28. همان.

3- 29. همان.

اگر نصارا همچنان بر حالت قدرت باقی می ماندند و بر جهان حکومت می کردند نسل یهود را بر می داشتند».(1)

آدام متز می گوید: «کلیساها و صومعه ها در دوران حکومت اسلامی چنان می نمودند که گویی خارج از حکومت اسلامی بسر می برند و به نظر می رسید بخشی از سرزمین دیگری هستند که این خود موجب می شد چنان فضایی از تسامح برقرار گردد که اروپا در سده های میانه با آن آشنایی نداشتند».(2)

طرح دوم - تکامل تاریخ از طریق قانون پیشرفته

طرح دوم - تکامل تاریخ از طریق قانون پیشرفته

بعد از آن که به طور آشکار طرح اول را ابطال نمودیم نوبت به بررسی طرح دوم می رسد. آیا قانون می تواند به تنهایی و بدون رهبر الهی بشر را به طرف پیشرفت و سعادت و کمال رهنمون کند؟

بشر در طول تاریخ با تجاربی که کسب کرده می توانسته آن تجربیات را به اوج فکر قانونی خود برساند و این بعد از مرور فکر قانونی به دو مرحله است:

مرحله اوّل: شناخت کامل از مشکلات عمومی و خصوصی که در میان جوامع بشری است با درک و فهمی عمیق و کامل از آن ها، و اطلاع دقیق از اسباب و نتایج آن.

مرحله دوم: تعمیق و تفکر در شناختن راه حل های ممکن برای این مشاکل و اطلاع از اسلوب ها و روش های عمومی و فعّال در زایل کردن مصیبت ها