آب گوارا: پژوهشی درباره معرفت، غیبت، غربت، شکر نعمت، انتظار فرج و دعا در حق امام عصر علیه السلام صفحه 273

خویش حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام نقل فرموده اند:

خدای عزّوجل دعای دل غافل را نمی پذیرد.(1)

کسی که خداوند را می خواند، امّا دلش مشغول و قلبش سرگرم چیزی غیر خدا و آن چه به زبان می آورد باشد، دعایش فاقد روح عبادت - حضور قلب - است و بنابراین عملش در درگاه الهی پذیرفته نیست. چنین عملی از طرف خداوند پاسخ ندارد و لذا دعای بدون حضور قلب، مشمول وعده اجابت قرار نمی گیرد.

شرط دوم دعا: رقّت قلب

دومین شرطی که برای اجابت دعا ذکر شده، این است که شخص در حال دعا کردن دارای دلی نرم باشد و به عبارت دیگر با حال قساوت قلب، دعا نکند. به فرمایش امام صادق علیه السلام دعای از روی قساوت مستجاب نمی گردد:

همانا خدای عزّوجل دعایی را که برخاسته از دل سخت باشد، مستجاب نمی فرماید.(2)

قساوت به معنی سختی و عدم انعطاف است. قسیّ القلب به کسی گفته می شود که دلسوزی و شفقت در وجودش نیست و دلش به رحم نمی آید. نقطه مقابل این حالت، رقّت قلب می باشد که به معنای دل رحمی و دل نرمی است. قلب هر انسانی می تواند حالات مختلف داشته باشد، گاهی سخت و گاهی هم نرم باشد.

طبق سفارش رسول گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم در هنگام رقّت قلب باید4.