اصول و روش های حفظ قرآن صفحه 108

موارد و علامت گذاری و مقایسه آنهاست. بدین ترتیب حافظ می تواند کنار هر آیه (با مداد) موارد مشابه آن (شماره آیه و نام سوره) را یادداشت کند. مطابق شکل:

(123 بقره) (عَلَی الْعالَمِینَ (47) وَ اتَّقُوا یَوْماً لا تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئاً وَ لا یُقْبَلُ مِنْها شَفاعَهٌ وَ لا یُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ (48)در این مثال، شباهت آیه 48 سوره بقره و آیه 123 این سوره مد نظر است. حافظ قرآن می تواند در کنار آیه 123 شماره آیه 48 را یاداشت کند و در کنار آیه 48 مانند مثال آورده شده، شماره 123 را یاداشت کند.

موارد مشابهی را که غالباً باعث اشتباه می شود نیز می توان در دفترچه یا برگه های خاص یادداشت کرد. البته به این نکته باید توجه داشت که برگه های حاوی آیات شریفه قرآن روی زمین و زیر دست وپا قرار نگیرد.

ج) کشف علت ها و نسبت ها

یکم: کشف روابط و نسبت های مفهومی

از مفیدترین راه ها برای حفظ آیات مشابه، یافتن تناسب میان ابتدا و انتهای آیه است. برای مثال در سوره نساء آیه 16 می خوانیم:

(...فَإِنْ تابا وَ أَصْلَحا فَأَعْرِضُوا عَنْهُما إِنَّ اللّهَ کانَ تَوّاباً رَحِیماً) .

در اینجا با کمی دقت و توجه می توان دریافت که میان جمله «فَإِنْ تابا وَ أَصْلَحا» و صفات پایانی آیه «تَوَّاباً رَحِیماً» تناسب وجود دارد.

گاهی تناسب میان آیات در ظاهر مشاهده نمی شود؛ ولی می توان با دقت و تمرکز، نسبت هایی را کشف کرد. برای مثال، در آخر آیات 151 و 152 و 153 انعام چنین آمده است:

آیه 151: (ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ) .

آیه 152: (ذلِکُمْ وَصّاکُمْ بِهِ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ) .