- مقدمه 1
- 1. حفظ 7
- گفتار اول: واژه شناسی حفظ قرآن 7
- اشاره 7
- 2. ذکر 9
- 3. حمل القرآن 11
- 4. جمع القرآن 12
- 5. وعی 13
- 6. استظهار 13
- گفتار دوم: تاریخچه حفظ قرآن 14
- 1. پیامبر، اولین حافظ قرآن 14
- 2. اهتمام صحابه به حفظ قرآن 15
- اشاره 15
- ب) حافظان انصار 17
- الف) حافظان مهاجر 17
- ج) حافظان زن 17
- 3. قدرت حافظه عرب 18
- 2. مضمون زندگی بخش آیات الاهی 20
- اشاره 20
- 1. بلاغت و فصاحت قرآن 20
- 3. اهتمام و سفارش پیامبر به «حفظ» قرآن 21
- 4. جایگاه والای حافظان 22
- 5. پاداش اخروی 22
- 1. حفظ قرآن در قرآن 23
- اشاره 23
- 2. حفظ قرآن و پاداش آن در کلام معصومان(علیهم السلام) 23
- گفتار چهارم: اهمیت حفظ قرآن 23
- ب) در شمار بزرگان امت جای گرفتن 24
- ج) ایمنی از عذاب الاهی 24
- الف) هم نشینی با فرشتگان 24
- د) آبادی قلب 25
- ه-) مشمول آمرزش الاهی 25
- و) پاداش مضاعف 26
- ز) پذیرفته شدن شفاعت 26
- 3. حفظ قرآن در سیره معصومان 27
- اشاره 27
- ط) دریافت پاداش انبیا 27
- ب) حفظ قرآن در جایگاه مهریه 28
- ج) تقدم حافظان در صحنه های اجتماعی 29
- د) اختصاص مستمری از بیت المال 30
- اشاره 31
- گفتار پنجم: اهمیت و ضرورت حفظ قرآن در زمان حال 31
- 1. انس با قرآن و عمل به آن 32
- 2. بهره مندی از عبادت 32
- 3. انس با تلاوت 33
- 5. نجات از تنهایی 34
- 8. غنا و بی نیازی 35
- 7. بهره مندی از پاداش و مقامات اخروی 35
- 10. دریافت پاداش پیامبران 36
- 9. آبادی و احیای قلب 36
- 12. فراگیری عملی همه مهارت های تلاوت قرآن 37
- 11. محبوبیت و احترام در دنیا و آخرت 37
- 14. ایجاد فضای قرآنی در میان جامعه و جوانان و دوری از مفاسد 38
- 13. تقویت حافظه 38
- 16. جایگزین کردن نغمه های زیبای قرآن به جای آهنگ های نامطلوب 39
- گفتار ششم: اهمیت حفظ قرآن برای طالبان علوم دینی و مبلغان 39
- اشاره 39
- اشاره 41
- ب) شهید اول(قدس سره) 41
- الف) سید بن طاووس(قدس سره) 41
- حفظ قرآن و سیره و کلام بزرگان 41
- ج) شهید ثانی(قدس سره) 41
- د) ملا فتح الله کاشانی(قدس سره) 42
- و) امام خمینی(قدس سره) 43
- ط) آیت الله مکارم شیرازی دام ظله 46
- ح) آیت الله بهجت(قدس سره) 46
- ی ) علامه حسن زاده آملی دام ظله 47
- ک) آیت الله خزعلی دام ظله 48
- گفتار هفتم: حافظان قرآن الگوهای عملی جامعه 49
- اشاره 49
- 2. جعفر بن ابی طالب 50
- 1. عبدالله بن مسعود 50
- اشاره 51
- 4. حبیب بن مظاهر 51
- گفتار اول: سن حفظ (بهترین دوران حفظ قرآن) 54
- اشاره 54
- 3. رودکی 55
- 2. سید بن طاووس 55
- 1. ابن سینا 55
- 4. ابوالعیناء 55
- 5. حافظ شیرازی 56
- 6. ناصرخسرو 56
- 7. ابن اثیر جزری 56
- 10. فرزدق 57
- 9. ملک المحدثین 57
- 11. فخرالدین عراقی 57
- 14. ابوالحسنات 58
- 16. جبرتی 58
- 15. ابن اللبان 58
- 13. شهاب الدین 58
- اشاره 59
- 2. حفظ موضوعی 59
- گفتار دوم: انواع و اشکال حفظ قرآن 59
- 1. حفظ ترتیبی 59
- الف) نیت و هدف 61
- گفتار سوم: مقدمات حفظ قرآن 61
- اشاره 61
- 1. مقدمات روحی - روانی 61
- ب) انگیزه و اشتیاق 62
- ج) تصمیم، عزم و پشتکار 63
- 2. مقدمات علمی 64
- د) توکل 64
- الف) مقدمات علمی ضروری 64
- اشاره 64
- ب) مقدمات علمی ترجیحی 65
- یکم) آشنایی با معانی و مفاهیم آیات 65
- دوم) آشنایی با قواعد زبان عربی (صرف و نحو) 66
- سوم) آشنایی با علم تجوید 67
- چهارم) آشنایی با نغمات و الحان و سبک های تلاوت در حد خواندن ترتیلی مناسب 67
- 3. مقدمات عملی 68
- اشاره 68
- الف) تعیین سرعت حفظ 69
- ب) انتخاب مصحف مناسب 70
- الف) دعا و توسل 72
- 4. مقدمات آدابی و معنوی 72
- د) انتخاب جلسه و استاد حفظ 72
- ج) پاکی و طهارت ظاهری 75
- ب) پاکیزگی و دوری از گناه 75
- د) طلب یاری از قرآن برای نجات از شیطان 76
- و) خواندن قرآن به صورت ترتیل 77
- ز) اندیشیدن و تفکر 77
- ح) خشوع در قرآن 78
- ط) دعای ختم قرآن 79
- گفتار چهارم: تمرکز در حفظ قرآن 79
- اشاره 79
- یکم) عامل زمان 81
- اشاره 81
- الف) عوامل بیرونی تمرکز 81
- عوامل تمرکز 81
- دوم) مکان حفظ 85
- ب) عوامل درونی تمرکز 87
- پرسش های پایان فصل 92
- اشاره 93
- اشاره 94
- نکات آغازین 94
- گفتار اول: روش های کلی حفظ قرآن 95
- 1. حفظ قرآن با شنیدن نوارهای ترتیل 95
- 2. حفظ قرآن به وسیله کتابت 96
- 1. خواندن آیات از روی مصحف 97
- گفتار دوم: مراحل حفظ آیات جدید 97
- 3. حفظ قرآن با روش تکرار آیات توسط شخص 97
- 4. تکرار آیات 98
- اشاره 98
- 3. استماع ترتیل 98
- حفظ آیات طولانی 100
- 5. نوشتن آیات 101
- چند تذکر کلی 102
- گفتار سوم: حفظ شماره آیات 103
- گفتار چهارم: حفظ آیات مشابه 104
- اشاره 104
- ب) آیات تا حدودی مشابه 105
- الف) آیات و عبارات کاملاً شبیه 105
- د) فصل ها و مجموعه های مشابه 106
- ج) جملات و اجزای متشابه 106
- اشاره 107
- 2. روش ها و تکنیک های حفظ آیات مشابه 107
- ب) یادداشت برداری 107
- الف) تکرار زیاد 107
- ج) کشف علت ها و نسبت ها 108
- د) ایجاد رموز قراردادی (رمزگردانی) 111
- 1. برنامه مرور محفوظات 113
- اشاره 113
- گفتار پنجم: نگهداری و مرور محفوظات 113
- الف) برنامه کوتاه مدت تکرار 114
- ب) برنامه بلندمدت تکرار 114
- ب) استفاده از ترتیل برای مرور 115
- الف) مباحثه و پرسش 115
- 2. روش های نگهداری و مرور محفوظات 115
- اشاره 116
- 3. نقش استاد حفظ و جلسات قرآن در تثبیت محفوظات 116
- الف) شرکت در جلسات حفظ قرآن 116
- ب) استفاده از تجربه استاد و حضور در محضر او 116
- 2. عمل به قرآن 117
- گفتار ششم: وظایف حافظ قرآن 117
- اشاره 117
- 1. فروتنی 117
- 3. نگهداری محفوظات 118
- 4. پرهیز از اشتغال مفرط به کارهای دنیوی 119
- اشاره 122
- نکاتی چند درباره نونهالان 122
- 2. سرعت نبخشیدن به «حفظ» 122
- 1. نقطه شروع 122
- گفتار اول: نونهالان و حفظ قرآن 122
- 3. پرداختن به بازی و تفریح 123
- 4. ایجاد علاقه در نونهالان 123
- اشاره 123
- گفتار دوم: راه های تقویت حافظه 127
- اشاره 127
- 1. خوراکی های توصیه شده برای تقویت حافظه 127
- 3. عوامل معنوی 133
- 4. آفات حافظه 133
- گفتار سوم: ضرورت سامان دهی حافظان و اعطای امتیازات اجتماعی به آنان 133
- گفتار چهارم : بررسی برخی آیات مشابه 136
عوامل مؤثر در تقویت حافظه می دانند. همچنین اگر فضای مطالعه از اکسیژن زیادی برخوردار باشد، در بهبود عملکرد مغز و حافظه مؤثر است.
3. عوامل معنوی
1. سحرخیزی؛ 2. پرهیزکاری؛ 3. اجتناب از محرمات و مکروهات و مشتبهات (خوردن، دیدن، شنیدن و...)؛ 4. توسّل به حضرات معصوم(علیهم السلام)؛ 5.تلاش؛ 6.احترام گذاردن به قرآن؛ 7. باوضوبودن؛ 8. نظم؛ 9. شکرگزاری در آغاز و پایان کارهای قرآنی.
4. آفات حافظه
گاه دیده شده است افرادی حافظ قرآن بوده اند؛ ولی پس از مدتی آن را از یاد برده اند. این امر ممکن است علل مختلفی داشته باشد که در اینجا به برخی از آن امور براساس آموزه های دینی و سخنان و تجربه بزرگان و محققان اشاره می کنیم. برخی از این عوامل عبارت اند از:
1. گناه کردن؛ 2. خنده زیاد (مخصوصاً قهقهه)؛ 3. ناخن جویدن؛ 4. غرور؛ 5.عصبانیت؛ 6. لجاجت؛ 7. مرورنکردن؛ 8. فعالیت های زیاد بدنی و فکری؛ 9.ضربات روحی؛ 10. یادگیری ناقص و ضعیف؛ 11. نداشتن آرامش روحی و فکری؛ 12. انتظار تشویق از دیگران.
گفتار سوم: ضرورت سامان دهی حافظان و اعطای امتیازات اجتماعی به آنان
بر اساس آموزه های دینی و سیره و روش بزرگان و عالمان دین، احترام و تکریم اهل قرآن و ازآن میان حافظان قرآن، امری پسندیده و ضروری است. در کشورهای اسلامی، طبیعتاً یکی از معیارهای امتیازات اجتماعی باید براساس تکریم اهل دین و