- مقدمه 1
- گفتار اول: واژه شناسی حفظ قرآن 7
- 1. حفظ 7
- اشاره 7
- 2. ذکر 9
- 3. حمل القرآن 11
- 4. جمع القرآن 12
- 5. وعی 13
- 6. استظهار 13
- گفتار دوم: تاریخچه حفظ قرآن 14
- 1. پیامبر، اولین حافظ قرآن 14
- اشاره 15
- 2. اهتمام صحابه به حفظ قرآن 15
- الف) حافظان مهاجر 17
- ج) حافظان زن 17
- ب) حافظان انصار 17
- 3. قدرت حافظه عرب 18
- 1. بلاغت و فصاحت قرآن 20
- 2. مضمون زندگی بخش آیات الاهی 20
- اشاره 20
- 3. اهتمام و سفارش پیامبر به «حفظ» قرآن 21
- 5. پاداش اخروی 22
- 4. جایگاه والای حافظان 22
- 2. حفظ قرآن و پاداش آن در کلام معصومان(علیهم السلام) 23
- اشاره 23
- گفتار چهارم: اهمیت حفظ قرآن 23
- 1. حفظ قرآن در قرآن 23
- ج) ایمنی از عذاب الاهی 24
- ب) در شمار بزرگان امت جای گرفتن 24
- الف) هم نشینی با فرشتگان 24
- د) آبادی قلب 25
- ه-) مشمول آمرزش الاهی 25
- و) پاداش مضاعف 26
- ز) پذیرفته شدن شفاعت 26
- اشاره 27
- ط) دریافت پاداش انبیا 27
- 3. حفظ قرآن در سیره معصومان 27
- ب) حفظ قرآن در جایگاه مهریه 28
- ج) تقدم حافظان در صحنه های اجتماعی 29
- د) اختصاص مستمری از بیت المال 30
- اشاره 31
- گفتار پنجم: اهمیت و ضرورت حفظ قرآن در زمان حال 31
- 2. بهره مندی از عبادت 32
- 1. انس با قرآن و عمل به آن 32
- 3. انس با تلاوت 33
- 5. نجات از تنهایی 34
- 7. بهره مندی از پاداش و مقامات اخروی 35
- 8. غنا و بی نیازی 35
- 10. دریافت پاداش پیامبران 36
- 9. آبادی و احیای قلب 36
- 12. فراگیری عملی همه مهارت های تلاوت قرآن 37
- 11. محبوبیت و احترام در دنیا و آخرت 37
- 14. ایجاد فضای قرآنی در میان جامعه و جوانان و دوری از مفاسد 38
- 13. تقویت حافظه 38
- اشاره 39
- 16. جایگزین کردن نغمه های زیبای قرآن به جای آهنگ های نامطلوب 39
- گفتار ششم: اهمیت حفظ قرآن برای طالبان علوم دینی و مبلغان 39
- اشاره 41
- ج) شهید ثانی(قدس سره) 41
- ب) شهید اول(قدس سره) 41
- حفظ قرآن و سیره و کلام بزرگان 41
- الف) سید بن طاووس(قدس سره) 41
- د) ملا فتح الله کاشانی(قدس سره) 42
- و) امام خمینی(قدس سره) 43
- ط) آیت الله مکارم شیرازی دام ظله 46
- ح) آیت الله بهجت(قدس سره) 46
- ی ) علامه حسن زاده آملی دام ظله 47
- ک) آیت الله خزعلی دام ظله 48
- گفتار هفتم: حافظان قرآن الگوهای عملی جامعه 49
- اشاره 49
- 1. عبدالله بن مسعود 50
- 2. جعفر بن ابی طالب 50
- اشاره 51
- 4. حبیب بن مظاهر 51
- اشاره 54
- گفتار اول: سن حفظ (بهترین دوران حفظ قرآن) 54
- 2. سید بن طاووس 55
- 4. ابوالعیناء 55
- 3. رودکی 55
- 1. ابن سینا 55
- 5. حافظ شیرازی 56
- 7. ابن اثیر جزری 56
- 6. ناصرخسرو 56
- 9. ملک المحدثین 57
- 11. فخرالدین عراقی 57
- 10. فرزدق 57
- 13. شهاب الدین 58
- 14. ابوالحسنات 58
- 15. ابن اللبان 58
- 16. جبرتی 58
- 2. حفظ موضوعی 59
- 1. حفظ ترتیبی 59
- گفتار دوم: انواع و اشکال حفظ قرآن 59
- اشاره 59
- اشاره 61
- 1. مقدمات روحی - روانی 61
- الف) نیت و هدف 61
- گفتار سوم: مقدمات حفظ قرآن 61
- ب) انگیزه و اشتیاق 62
- ج) تصمیم، عزم و پشتکار 63
- اشاره 64
- الف) مقدمات علمی ضروری 64
- 2. مقدمات علمی 64
- د) توکل 64
- ب) مقدمات علمی ترجیحی 65
- یکم) آشنایی با معانی و مفاهیم آیات 65
- دوم) آشنایی با قواعد زبان عربی (صرف و نحو) 66
- چهارم) آشنایی با نغمات و الحان و سبک های تلاوت در حد خواندن ترتیلی مناسب 67
- سوم) آشنایی با علم تجوید 67
- 3. مقدمات عملی 68
- اشاره 68
- الف) تعیین سرعت حفظ 69
- ب) انتخاب مصحف مناسب 70
- الف) دعا و توسل 72
- 4. مقدمات آدابی و معنوی 72
- د) انتخاب جلسه و استاد حفظ 72
- ج) پاکی و طهارت ظاهری 75
- ب) پاکیزگی و دوری از گناه 75
- د) طلب یاری از قرآن برای نجات از شیطان 76
- و) خواندن قرآن به صورت ترتیل 77
- ز) اندیشیدن و تفکر 77
- ح) خشوع در قرآن 78
- ط) دعای ختم قرآن 79
- گفتار چهارم: تمرکز در حفظ قرآن 79
- اشاره 79
- یکم) عامل زمان 81
- عوامل تمرکز 81
- اشاره 81
- الف) عوامل بیرونی تمرکز 81
- دوم) مکان حفظ 85
- ب) عوامل درونی تمرکز 87
- پرسش های پایان فصل 92
- اشاره 93
- اشاره 94
- نکات آغازین 94
- گفتار اول: روش های کلی حفظ قرآن 95
- 1. حفظ قرآن با شنیدن نوارهای ترتیل 95
- 2. حفظ قرآن به وسیله کتابت 96
- 3. حفظ قرآن با روش تکرار آیات توسط شخص 97
- گفتار دوم: مراحل حفظ آیات جدید 97
- 1. خواندن آیات از روی مصحف 97
- اشاره 98
- 3. استماع ترتیل 98
- 4. تکرار آیات 98
- حفظ آیات طولانی 100
- 5. نوشتن آیات 101
- چند تذکر کلی 102
- گفتار سوم: حفظ شماره آیات 103
- گفتار چهارم: حفظ آیات مشابه 104
- اشاره 104
- ب) آیات تا حدودی مشابه 105
- الف) آیات و عبارات کاملاً شبیه 105
- ج) جملات و اجزای متشابه 106
- د) فصل ها و مجموعه های مشابه 106
- 2. روش ها و تکنیک های حفظ آیات مشابه 107
- اشاره 107
- ب) یادداشت برداری 107
- الف) تکرار زیاد 107
- ج) کشف علت ها و نسبت ها 108
- د) ایجاد رموز قراردادی (رمزگردانی) 111
- 1. برنامه مرور محفوظات 113
- اشاره 113
- گفتار پنجم: نگهداری و مرور محفوظات 113
- ب) برنامه بلندمدت تکرار 114
- الف) برنامه کوتاه مدت تکرار 114
- ب) استفاده از ترتیل برای مرور 115
- الف) مباحثه و پرسش 115
- 2. روش های نگهداری و مرور محفوظات 115
- 3. نقش استاد حفظ و جلسات قرآن در تثبیت محفوظات 116
- ب) استفاده از تجربه استاد و حضور در محضر او 116
- اشاره 116
- الف) شرکت در جلسات حفظ قرآن 116
- 2. عمل به قرآن 117
- اشاره 117
- 1. فروتنی 117
- گفتار ششم: وظایف حافظ قرآن 117
- 3. نگهداری محفوظات 118
- 4. پرهیز از اشتغال مفرط به کارهای دنیوی 119
- اشاره 122
- 1. نقطه شروع 122
- 2. سرعت نبخشیدن به «حفظ» 122
- گفتار اول: نونهالان و حفظ قرآن 122
- نکاتی چند درباره نونهالان 122
- 4. ایجاد علاقه در نونهالان 123
- 3. پرداختن به بازی و تفریح 123
- اشاره 123
- اشاره 127
- گفتار دوم: راه های تقویت حافظه 127
- 1. خوراکی های توصیه شده برای تقویت حافظه 127
- گفتار سوم: ضرورت سامان دهی حافظان و اعطای امتیازات اجتماعی به آنان 133
- 4. آفات حافظه 133
- 3. عوامل معنوی 133
- گفتار چهارم : بررسی برخی آیات مشابه 136
حفظ آیات الاهی بسیار اثرگذار است. در ادامه بحث، به برخی روایات در این زمینه اشاره خواهیم کرد.
گفتار چهارم: اهمیت حفظ قرآن
1. حفظ قرآن در قرآن
در قرآن کریم، آیات صریحی مبنی برحفظ قرآن وجود ندارد؛ اما مفسران قرآن در ذیل برخی آیات، احتمال مقصودبودن معنای حفظ را داده اند؛ مانندآیات ذیل که ما در بحث از واژه ذکر درباره آیه اول و دوم، بیان برخی مفسران را نقل نمودیم:
1. (وَ لَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِرٍ) . (1)
2. (وَ اذْکُرْنَ ما یُتْلی فِی بُیُوتِکُنَّ مِنْ آیاتِ اللّهِ وَ الْحِکْمَهِ إِنَّ اللّهَ کانَ لَطِیفاً خَبِیراً) . (2)
3. (بَلْ هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ فِی صُدُورِ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ ما یَجْحَدُ بِآیاتِنا إِلاَّ الظّالِمُونَ) . (3)
«الذین اوتوا العلم» پیامبر، ائمه و دانشمندانی اند که قرآن را حفظ می کنند و در سینه های خود نگه می دارند و نقش معنای آن را در دل جای می دهند و این از خصوصیات قرآن است که هم معجزه بودن آیات آن روشن است و هم در سینه ها حفظ می شود. (4)
2. حفظ قرآن و پاداش آن در کلام معصومان(علیهم السلام)
اشاره
معصومان(علیهم السلام) درباره حفظ قرآن و پاداش آن، سخنان بسیار دارند و در موارد مختلف به فراخور آگاهی و ایمان مخاطبانشان به آن اشاره کرده اند. گفتار
1- (1) . قمر، آیه17.
2- (2) . احزاب، آیه34.
3- (3) . عنکبوت، آیه49.
4- (4) . فضل بن حسن طبرسی، جوامع الجامع، ج5، ص10.