- مقدمه 1
- 1. حفظ 7
- گفتار اول: واژه شناسی حفظ قرآن 7
- اشاره 7
- 2. ذکر 9
- 3. حمل القرآن 11
- 4. جمع القرآن 12
- 6. استظهار 13
- 5. وعی 13
- 1. پیامبر، اولین حافظ قرآن 14
- گفتار دوم: تاریخچه حفظ قرآن 14
- اشاره 15
- 2. اهتمام صحابه به حفظ قرآن 15
- الف) حافظان مهاجر 17
- ج) حافظان زن 17
- ب) حافظان انصار 17
- 3. قدرت حافظه عرب 18
- 1. بلاغت و فصاحت قرآن 20
- 2. مضمون زندگی بخش آیات الاهی 20
- اشاره 20
- 3. اهتمام و سفارش پیامبر به «حفظ» قرآن 21
- 4. جایگاه والای حافظان 22
- 5. پاداش اخروی 22
- اشاره 23
- 2. حفظ قرآن و پاداش آن در کلام معصومان(علیهم السلام) 23
- گفتار چهارم: اهمیت حفظ قرآن 23
- 1. حفظ قرآن در قرآن 23
- الف) هم نشینی با فرشتگان 24
- ج) ایمنی از عذاب الاهی 24
- ب) در شمار بزرگان امت جای گرفتن 24
- د) آبادی قلب 25
- ه-) مشمول آمرزش الاهی 25
- ز) پذیرفته شدن شفاعت 26
- و) پاداش مضاعف 26
- 3. حفظ قرآن در سیره معصومان 27
- اشاره 27
- ط) دریافت پاداش انبیا 27
- ب) حفظ قرآن در جایگاه مهریه 28
- ج) تقدم حافظان در صحنه های اجتماعی 29
- د) اختصاص مستمری از بیت المال 30
- اشاره 31
- گفتار پنجم: اهمیت و ضرورت حفظ قرآن در زمان حال 31
- 2. بهره مندی از عبادت 32
- 1. انس با قرآن و عمل به آن 32
- 3. انس با تلاوت 33
- 5. نجات از تنهایی 34
- 7. بهره مندی از پاداش و مقامات اخروی 35
- 8. غنا و بی نیازی 35
- 10. دریافت پاداش پیامبران 36
- 9. آبادی و احیای قلب 36
- 12. فراگیری عملی همه مهارت های تلاوت قرآن 37
- 11. محبوبیت و احترام در دنیا و آخرت 37
- 14. ایجاد فضای قرآنی در میان جامعه و جوانان و دوری از مفاسد 38
- 13. تقویت حافظه 38
- اشاره 39
- 16. جایگزین کردن نغمه های زیبای قرآن به جای آهنگ های نامطلوب 39
- گفتار ششم: اهمیت حفظ قرآن برای طالبان علوم دینی و مبلغان 39
- الف) سید بن طاووس(قدس سره) 41
- حفظ قرآن و سیره و کلام بزرگان 41
- ج) شهید ثانی(قدس سره) 41
- ب) شهید اول(قدس سره) 41
- اشاره 41
- د) ملا فتح الله کاشانی(قدس سره) 42
- و) امام خمینی(قدس سره) 43
- ط) آیت الله مکارم شیرازی دام ظله 46
- ح) آیت الله بهجت(قدس سره) 46
- ی ) علامه حسن زاده آملی دام ظله 47
- ک) آیت الله خزعلی دام ظله 48
- گفتار هفتم: حافظان قرآن الگوهای عملی جامعه 49
- اشاره 49
- 2. جعفر بن ابی طالب 50
- 1. عبدالله بن مسعود 50
- 4. حبیب بن مظاهر 51
- اشاره 51
- اشاره 54
- گفتار اول: سن حفظ (بهترین دوران حفظ قرآن) 54
- 3. رودکی 55
- 2. سید بن طاووس 55
- 4. ابوالعیناء 55
- 1. ابن سینا 55
- 7. ابن اثیر جزری 56
- 6. ناصرخسرو 56
- 5. حافظ شیرازی 56
- 10. فرزدق 57
- 9. ملک المحدثین 57
- 11. فخرالدین عراقی 57
- 13. شهاب الدین 58
- 15. ابن اللبان 58
- 16. جبرتی 58
- 14. ابوالحسنات 58
- 2. حفظ موضوعی 59
- 1. حفظ ترتیبی 59
- گفتار دوم: انواع و اشکال حفظ قرآن 59
- اشاره 59
- 1. مقدمات روحی - روانی 61
- گفتار سوم: مقدمات حفظ قرآن 61
- الف) نیت و هدف 61
- اشاره 61
- ب) انگیزه و اشتیاق 62
- ج) تصمیم، عزم و پشتکار 63
- 2. مقدمات علمی 64
- اشاره 64
- الف) مقدمات علمی ضروری 64
- د) توکل 64
- یکم) آشنایی با معانی و مفاهیم آیات 65
- ب) مقدمات علمی ترجیحی 65
- دوم) آشنایی با قواعد زبان عربی (صرف و نحو) 66
- چهارم) آشنایی با نغمات و الحان و سبک های تلاوت در حد خواندن ترتیلی مناسب 67
- سوم) آشنایی با علم تجوید 67
- اشاره 68
- 3. مقدمات عملی 68
- الف) تعیین سرعت حفظ 69
- ب) انتخاب مصحف مناسب 70
- 4. مقدمات آدابی و معنوی 72
- الف) دعا و توسل 72
- د) انتخاب جلسه و استاد حفظ 72
- ب) پاکیزگی و دوری از گناه 75
- ج) پاکی و طهارت ظاهری 75
- د) طلب یاری از قرآن برای نجات از شیطان 76
- و) خواندن قرآن به صورت ترتیل 77
- ز) اندیشیدن و تفکر 77
- ح) خشوع در قرآن 78
- ط) دعای ختم قرآن 79
- گفتار چهارم: تمرکز در حفظ قرآن 79
- اشاره 79
- اشاره 81
- یکم) عامل زمان 81
- عوامل تمرکز 81
- الف) عوامل بیرونی تمرکز 81
- دوم) مکان حفظ 85
- ب) عوامل درونی تمرکز 87
- پرسش های پایان فصل 92
- اشاره 93
- اشاره 94
- نکات آغازین 94
- گفتار اول: روش های کلی حفظ قرآن 95
- 1. حفظ قرآن با شنیدن نوارهای ترتیل 95
- 2. حفظ قرآن به وسیله کتابت 96
- گفتار دوم: مراحل حفظ آیات جدید 97
- 3. حفظ قرآن با روش تکرار آیات توسط شخص 97
- 1. خواندن آیات از روی مصحف 97
- 3. استماع ترتیل 98
- 4. تکرار آیات 98
- اشاره 98
- حفظ آیات طولانی 100
- 5. نوشتن آیات 101
- چند تذکر کلی 102
- گفتار سوم: حفظ شماره آیات 103
- اشاره 104
- گفتار چهارم: حفظ آیات مشابه 104
- الف) آیات و عبارات کاملاً شبیه 105
- ب) آیات تا حدودی مشابه 105
- د) فصل ها و مجموعه های مشابه 106
- ج) جملات و اجزای متشابه 106
- ب) یادداشت برداری 107
- 2. روش ها و تکنیک های حفظ آیات مشابه 107
- الف) تکرار زیاد 107
- اشاره 107
- ج) کشف علت ها و نسبت ها 108
- د) ایجاد رموز قراردادی (رمزگردانی) 111
- گفتار پنجم: نگهداری و مرور محفوظات 113
- 1. برنامه مرور محفوظات 113
- اشاره 113
- ب) برنامه بلندمدت تکرار 114
- الف) برنامه کوتاه مدت تکرار 114
- ب) استفاده از ترتیل برای مرور 115
- 2. روش های نگهداری و مرور محفوظات 115
- الف) مباحثه و پرسش 115
- 3. نقش استاد حفظ و جلسات قرآن در تثبیت محفوظات 116
- ب) استفاده از تجربه استاد و حضور در محضر او 116
- الف) شرکت در جلسات حفظ قرآن 116
- اشاره 116
- 2. عمل به قرآن 117
- اشاره 117
- 1. فروتنی 117
- گفتار ششم: وظایف حافظ قرآن 117
- 3. نگهداری محفوظات 118
- 4. پرهیز از اشتغال مفرط به کارهای دنیوی 119
- نکاتی چند درباره نونهالان 122
- اشاره 122
- گفتار اول: نونهالان و حفظ قرآن 122
- 2. سرعت نبخشیدن به «حفظ» 122
- 1. نقطه شروع 122
- 3. پرداختن به بازی و تفریح 123
- اشاره 123
- 4. ایجاد علاقه در نونهالان 123
- 1. خوراکی های توصیه شده برای تقویت حافظه 127
- اشاره 127
- گفتار دوم: راه های تقویت حافظه 127
- 4. آفات حافظه 133
- گفتار سوم: ضرورت سامان دهی حافظان و اعطای امتیازات اجتماعی به آنان 133
- 3. عوامل معنوی 133
- گفتار چهارم : بررسی برخی آیات مشابه 136
حتی خردسالان، به سرعت بر روخوانی و روان خوانی قرآن تسلط می یابند و همچنین با ممارست و تکرار آیات و مراجعه به نوار، تلفظ عربی آیات و ترتیل قرآن و احکام تجوید و وقف و ابتدا را نیز به مرور زمان فرا می گیرند.
13. تقویت حافظه
حضرت علی(علیه السلام) فرمود:
«ثلثه یزدن فی الحفظ و یذهبن بالبلغم، قراءه القرآن و العسل و اللبان»؛ سه چیز است که حافظه را افزایش می دهد و بلغم را از بین می برد: قرائت قرآن، عسل، نوشیدن شیر. (1)
14. ایجاد فضای قرآنی در میان جامعه و جوانان و دوری از مفاسد
حفظ قرآن و جذابیت های آن می تواند باعث پیدایش فضای معطر قرآنی گردد؛ همان گونه که می بینیم وقتی یک حافظ قرآن (به ویژه حافظان خردسال) در جمعی حضور می یابند یا در مراسم و محافل قرآنی از حضور آنها استفاده می شود، جامعه چه تأثیر شگرفی می پذیرد و تا مدت ها حلاوت و شیرینی آن باقی است. تجربه نشان داده، جوامعی که افراد آن بیشتر با قرآن مأنوس اند، جوامع پاک و سالم تری نسبت به دیگر جوامع هستند. کشوری مانند سودان، به برکت قرآن کریم در میان کشورهای آفریقایی، پایین ترین آمار را ازحیث ناهنجاری های اخلاقی و اجتماعی دارد. «خلوت» یا «خلوه القرآن الکریم» در این کشور مرکز آموزش و خواندن و حفظ قرآن کریم است، که معادل همان مکتب خانه می باشد. (2)
1- (1) . بحارالانوار، ج66، ص290.
2- (2) . حمل قرآن، ص53.