- مقدمه 1
- 1. حفظ 7
- گفتار اول: واژه شناسی حفظ قرآن 7
- اشاره 7
- 2. ذکر 9
- 3. حمل القرآن 11
- 4. جمع القرآن 12
- 6. استظهار 13
- 5. وعی 13
- 1. پیامبر، اولین حافظ قرآن 14
- گفتار دوم: تاریخچه حفظ قرآن 14
- اشاره 15
- 2. اهتمام صحابه به حفظ قرآن 15
- الف) حافظان مهاجر 17
- ج) حافظان زن 17
- ب) حافظان انصار 17
- 3. قدرت حافظه عرب 18
- 1. بلاغت و فصاحت قرآن 20
- اشاره 20
- 2. مضمون زندگی بخش آیات الاهی 20
- 3. اهتمام و سفارش پیامبر به «حفظ» قرآن 21
- 4. جایگاه والای حافظان 22
- 5. پاداش اخروی 22
- اشاره 23
- گفتار چهارم: اهمیت حفظ قرآن 23
- 2. حفظ قرآن و پاداش آن در کلام معصومان(علیهم السلام) 23
- 1. حفظ قرآن در قرآن 23
- ج) ایمنی از عذاب الاهی 24
- الف) هم نشینی با فرشتگان 24
- ب) در شمار بزرگان امت جای گرفتن 24
- د) آبادی قلب 25
- ه-) مشمول آمرزش الاهی 25
- و) پاداش مضاعف 26
- ز) پذیرفته شدن شفاعت 26
- اشاره 27
- 3. حفظ قرآن در سیره معصومان 27
- ط) دریافت پاداش انبیا 27
- ب) حفظ قرآن در جایگاه مهریه 28
- ج) تقدم حافظان در صحنه های اجتماعی 29
- د) اختصاص مستمری از بیت المال 30
- اشاره 31
- گفتار پنجم: اهمیت و ضرورت حفظ قرآن در زمان حال 31
- 2. بهره مندی از عبادت 32
- 1. انس با قرآن و عمل به آن 32
- 3. انس با تلاوت 33
- 5. نجات از تنهایی 34
- 8. غنا و بی نیازی 35
- 7. بهره مندی از پاداش و مقامات اخروی 35
- 10. دریافت پاداش پیامبران 36
- 9. آبادی و احیای قلب 36
- 12. فراگیری عملی همه مهارت های تلاوت قرآن 37
- 11. محبوبیت و احترام در دنیا و آخرت 37
- 14. ایجاد فضای قرآنی در میان جامعه و جوانان و دوری از مفاسد 38
- 13. تقویت حافظه 38
- اشاره 39
- 16. جایگزین کردن نغمه های زیبای قرآن به جای آهنگ های نامطلوب 39
- گفتار ششم: اهمیت حفظ قرآن برای طالبان علوم دینی و مبلغان 39
- ج) شهید ثانی(قدس سره) 41
- ب) شهید اول(قدس سره) 41
- حفظ قرآن و سیره و کلام بزرگان 41
- الف) سید بن طاووس(قدس سره) 41
- اشاره 41
- د) ملا فتح الله کاشانی(قدس سره) 42
- و) امام خمینی(قدس سره) 43
- ط) آیت الله مکارم شیرازی دام ظله 46
- ح) آیت الله بهجت(قدس سره) 46
- ی ) علامه حسن زاده آملی دام ظله 47
- ک) آیت الله خزعلی دام ظله 48
- اشاره 49
- گفتار هفتم: حافظان قرآن الگوهای عملی جامعه 49
- 1. عبدالله بن مسعود 50
- 2. جعفر بن ابی طالب 50
- 4. حبیب بن مظاهر 51
- اشاره 51
- اشاره 54
- گفتار اول: سن حفظ (بهترین دوران حفظ قرآن) 54
- 2. سید بن طاووس 55
- 4. ابوالعیناء 55
- 3. رودکی 55
- 1. ابن سینا 55
- 6. ناصرخسرو 56
- 5. حافظ شیرازی 56
- 7. ابن اثیر جزری 56
- 10. فرزدق 57
- 9. ملک المحدثین 57
- 11. فخرالدین عراقی 57
- 13. شهاب الدین 58
- 15. ابن اللبان 58
- 14. ابوالحسنات 58
- 16. جبرتی 58
- 2. حفظ موضوعی 59
- 1. حفظ ترتیبی 59
- گفتار دوم: انواع و اشکال حفظ قرآن 59
- اشاره 59
- 1. مقدمات روحی - روانی 61
- گفتار سوم: مقدمات حفظ قرآن 61
- الف) نیت و هدف 61
- اشاره 61
- ب) انگیزه و اشتیاق 62
- ج) تصمیم، عزم و پشتکار 63
- 2. مقدمات علمی 64
- اشاره 64
- الف) مقدمات علمی ضروری 64
- د) توکل 64
- یکم) آشنایی با معانی و مفاهیم آیات 65
- ب) مقدمات علمی ترجیحی 65
- دوم) آشنایی با قواعد زبان عربی (صرف و نحو) 66
- چهارم) آشنایی با نغمات و الحان و سبک های تلاوت در حد خواندن ترتیلی مناسب 67
- سوم) آشنایی با علم تجوید 67
- 3. مقدمات عملی 68
- اشاره 68
- الف) تعیین سرعت حفظ 69
- ب) انتخاب مصحف مناسب 70
- د) انتخاب جلسه و استاد حفظ 72
- 4. مقدمات آدابی و معنوی 72
- الف) دعا و توسل 72
- ج) پاکی و طهارت ظاهری 75
- ب) پاکیزگی و دوری از گناه 75
- د) طلب یاری از قرآن برای نجات از شیطان 76
- و) خواندن قرآن به صورت ترتیل 77
- ز) اندیشیدن و تفکر 77
- ح) خشوع در قرآن 78
- اشاره 79
- گفتار چهارم: تمرکز در حفظ قرآن 79
- ط) دعای ختم قرآن 79
- الف) عوامل بیرونی تمرکز 81
- یکم) عامل زمان 81
- عوامل تمرکز 81
- اشاره 81
- دوم) مکان حفظ 85
- ب) عوامل درونی تمرکز 87
- پرسش های پایان فصل 92
- اشاره 93
- اشاره 94
- نکات آغازین 94
- گفتار اول: روش های کلی حفظ قرآن 95
- 1. حفظ قرآن با شنیدن نوارهای ترتیل 95
- 2. حفظ قرآن به وسیله کتابت 96
- 3. حفظ قرآن با روش تکرار آیات توسط شخص 97
- گفتار دوم: مراحل حفظ آیات جدید 97
- 1. خواندن آیات از روی مصحف 97
- 3. استماع ترتیل 98
- 4. تکرار آیات 98
- اشاره 98
- حفظ آیات طولانی 100
- 5. نوشتن آیات 101
- چند تذکر کلی 102
- گفتار سوم: حفظ شماره آیات 103
- گفتار چهارم: حفظ آیات مشابه 104
- اشاره 104
- الف) آیات و عبارات کاملاً شبیه 105
- ب) آیات تا حدودی مشابه 105
- ج) جملات و اجزای متشابه 106
- د) فصل ها و مجموعه های مشابه 106
- 2. روش ها و تکنیک های حفظ آیات مشابه 107
- ب) یادداشت برداری 107
- اشاره 107
- الف) تکرار زیاد 107
- ج) کشف علت ها و نسبت ها 108
- د) ایجاد رموز قراردادی (رمزگردانی) 111
- اشاره 113
- گفتار پنجم: نگهداری و مرور محفوظات 113
- 1. برنامه مرور محفوظات 113
- ب) برنامه بلندمدت تکرار 114
- الف) برنامه کوتاه مدت تکرار 114
- ب) استفاده از ترتیل برای مرور 115
- الف) مباحثه و پرسش 115
- 2. روش های نگهداری و مرور محفوظات 115
- 3. نقش استاد حفظ و جلسات قرآن در تثبیت محفوظات 116
- ب) استفاده از تجربه استاد و حضور در محضر او 116
- الف) شرکت در جلسات حفظ قرآن 116
- اشاره 116
- اشاره 117
- 2. عمل به قرآن 117
- 1. فروتنی 117
- گفتار ششم: وظایف حافظ قرآن 117
- 3. نگهداری محفوظات 118
- 4. پرهیز از اشتغال مفرط به کارهای دنیوی 119
- نکاتی چند درباره نونهالان 122
- گفتار اول: نونهالان و حفظ قرآن 122
- اشاره 122
- 2. سرعت نبخشیدن به «حفظ» 122
- 1. نقطه شروع 122
- 3. پرداختن به بازی و تفریح 123
- اشاره 123
- 4. ایجاد علاقه در نونهالان 123
- گفتار دوم: راه های تقویت حافظه 127
- 1. خوراکی های توصیه شده برای تقویت حافظه 127
- اشاره 127
- 4. آفات حافظه 133
- گفتار سوم: ضرورت سامان دهی حافظان و اعطای امتیازات اجتماعی به آنان 133
- 3. عوامل معنوی 133
- گفتار چهارم : بررسی برخی آیات مشابه 136
بیشتر علوم روز سرآمد بود و کنار دانش به تجارت نیز می پرداخت. ابوالتهانی در ده سالگی قرآن مجید را به خاطر سپرد. (1)
موارد دیگر بسیاری نیز از بزرگان و دانشمندان اسلامی وجود دارند که از همان کودکی به حفظ قرآن اهتمام داشته و موفق به حفظ کامل قرآن شده اند، که نمونه ای از این افراد و شرح حال آنها بیان شد.
پرسش مهمی که در اینجا ممکن است مطرح شود، این است که آیا فقط در کودکی می توان قرآن را حفظ کرد.
در جواب باید بگوییم که بهترین زمان شروع، کودکی و نوجوانی است؛ ولی در هر مقطعی از عمر که انسان شروع کند، منفعت است و اگر انسان با همت والا و جدی شروع کند، قطعاً به اندازه همت و تلاش خود نتیجه آن را خواهد دید.
گفتار دوم: انواع و اشکال حفظ قرآن
اشاره
حفظ قرآن به دو شکل ممکن است:
1. حفظ ترتیبی
2. حفظ موضوعی
«حفظ ترتیبی»؛ یعنی حفظ آیات به همان ترتیبی که در قرآن آمده است. کسانی که قصد دارند قرآن را به صورت ترتیبی حفظ کنند، با توجه به هدف و فرصت و توانی که دارند، ممکن است همت خود را برای حفظ کل قرآن از ابتدای قرآن تا پایان آن بگمارند و یا با توجه به موقعیت و توانشان به حفظ ترتیبی اجزا محدود یا سور خاص بپردازند. در شکل دوم، حافظ قرآن با توجه به کثرت استفاده و کاربرد
1- (1) . همان، ج1، ص394.