کتابخانه بالقرآن

ادوار فقه صفحه 159

صفحه 159

نماز میت

از مراجعه به کتب تواریخ و سیر و مطالعه در مضامین حدیث و خبر چیزی که بر تشریع نماز میت قبل از هجرت دلالت کند بدست نمی آید «1» بلکه بصریح بعضی از عبارات در موقع فوت خدیجه، که بعد از وفات ابو طالب و قریب بزمان هجرت بوده، هنوز نماز جنازه وضع و تشریع نشده بوده است.

در بحار، بروایتی عامی منتهی بحکم بن حزام، چنین آورده که حکم گفته است «توفّیت خدیجه فی شهر رمضان سنه عشره من النبوه.. فخر جنابها من منزلها حتّی دفنّاها بالحجون فنزل رسول اللّٰه (ص) فی حفرتها و لم یکن یومئذ صلاه علی الجنازۀ. قیل: و متی ذلک یا ابا خالد؟ قال قبل الهجره به سنوات ثلث او نحوها» و هم در آن کتاب از عروه بن زبیر نقل شده که «توفّیت خدیجه قبل ان تفرض الصلاه» و بحسب ظاهر از آن

عبارت صلاه جنازه، منظور می باشد باز مجلسی در بحار از کتاب «المعرفه» تألیف ابو عبد اللّٰه بن منده نقل کرده که او از قول نسوی گفته است: «توفیت خدیجه بمکه قبل الهجره من قبل ان تفرض الصلاه علی الموتی»

______________________________
(1)- لیکن شاید در شرائع سالفه مشروع بوده که به گفتۀ آلوسی در بلوغ الارب: اعراب جاهلی نیز اصل آن را می داشته اند. مفاد عبارت او پس از ذکر این که عرب جاهلی از جنابت غسل می کرده و مرده ها را می شسته اند. و استشهاد او به شعری از جاهلیان چنین است «.. و مرده های خود را کفن می کردند و بر ایشان نماز می گزاردند و نماز ایشان بدین گونه بود که چون کسی از آنان می مرد و او را بر تختش حمل می کردند ولیّ او می ایستاد و همۀ محاسن او را یاد می کرد و بر او ثنا می گفت و پس از آن او را به خاک می سپرد و آن گاه می گفت: «علیک رحمه اللّٰه» یکی از مردم قبیلۀ کلیب در زمان جاهلیت در بارۀ نوه اش که مرده بود گفته است: أ عمرو ان هلکت و کنت حیّا فانّی مکثر لک من صلاتی و اجعل نصف مالی لابن سام حیاتی ان حییت و فی مماتی» در عین حال نگفته نباشد که اگر مستند آلوسی برای نماز بر میت در زمان جاهلی این شعر باشد خالی از تأمل و اشکال نیست.