ادوار فقه صفحه 161

روزۀ عاشورا

به طوری که دشتکی نوشته «1» ابن عباس گفته است: یهود روز دهم محرّم را که به نام عاشورا نامیده شده روزه می گرفتند پیغمبر (ص) چون به مدینه وارد شد از آنان سبب پرسید. گفتند: چون فرعون در چنین روزی غرق شده موسی به شکرانۀ آن روزه گرفته و ما به وی تأسی می کنیم. حضرت فرمود: «نحن احق بإحیاء سنّه اخی موسی منکم» پس روز عاشورا را روزه گرفت و مردم را به روزه گرفتن وادار فرمود و چون روزۀ ماه رمضان واجب شد آن اهتمام که در بارۀ روزۀ عاشورا بود نماند..»

باز دشتکی شرحی مفصل در بارۀ روزۀ این روز نوشته که بدین گونه تخلیص می شود:

«بدان که اتفاق است علما را بر این که روزۀ روز عاشورا اکنون سنت است «2»

______________________________
(1)- به گفتۀ آلوسی در بلوغ الارب عرب جاهلی یا خصوص قریش بتعبیر او نیز روز عاشورا را روزه می داشته اند مضمون عبارت او چنین است: «قریش در جاهلیت روز عاشورا روزه می داشتند و شاید آن را از شرع پیش تلقی کرده بوده اند و به همین جهت این روز را احترام

می گذاشتند و خانۀ کعبه را در این روز به جامه اش می پوشاندند. می گویند قریش در جاهلیت گناهی مرتکب شده که در نظرش بزرگ آمده پس برای کفارۀ آن، روز عاشورا را روزه گرفته و آن را معمول داشته است و در برخی از اخبار چنین آمده است که: قریش را قحطی اتفاق افتاده و پس از آن بر طرف شده پس به شکرانۀ رفع آن، روز عاشورا را روزه می گرفته اند».

(2)- از لحاظ فقهی شیخ یوسف بحرینی، در کتاب حدائق، روزۀ عاشورا را اگر بر وجه حزن گرفته شود جزء مستحبات مؤکده دانسته است. ابو الفتوح در مقام تعدید اقسام روزه: از واجب و حرام و مکروه و مستحب در شماره مستحبات آنها گفته است: «..: و روزه عاشورا را بر وجه حزن و مصیبت..» محقق نیز در کتاب «المعتبر» در طی تعدید اقسام روزه های مستحب گفته است «و صوم عاشورا حزنا لا تبرّکا» بعضی هم آن را «مکروه» دانسته اند شاید معنی مکروه بودن کم بودن ثواب باشد نه محظور بودن آن، چنانکه سید محمد کاظم یزدی (متوفی 1337 هجری قمری) در کتاب «عروه الوثقی» باین معنی تصریح کرده است.