ادوار فقه صفحه 186

پنجم- آیۀ 148 از سورۀ البقره اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلٰاهِ إِنَّ اللّٰهَ مَعَ الصّٰابِرِینَ لفظ «صبر» در لغت بمعنی خودداری کردن و در برابر «جزع» استعمال می شود چنانکه شاعری گفته است:

فان تصبرا فالصّبر خیر مغبّه و

ان تجزعا فالامر ما تریان

و بمعنی حبس و نگهداشتن نیز بکار می رود چنانکه روایتی از پیغمبر (ص) در بارۀ دو تن که یکی شخصی را نگهداشته و دیگری او را کشته باین عبارت حکایت شده «اقتلوا القاتل و اصبروا الصّابر» کشنده را بکشید و نگهدارنده را جاودان به زندان افکنید و حبس ابد کنید و قتل صبر، که از آن نهی شده، عبارت است از این که کسی را در جایی باز دارند آب و نانش ندهند تا بمیرد و از این عبارت که «نهی النّبیّ عن ذبح البهیمه صبرا» منظور آنست که روا نبود حیوانی را بکشند در حالی که حیوان دیگر را در برابر او باز دارند تا بر آن وضع بنگرد.

در این دو آیۀ شریفه برخی از مفسران، بلکه بظاهر یکی از دو عبارت ابو الفتوح بیشتر از آنان، گفته اند: مراد از «صبر» روزه است بدان قرینه که با نماز هم طراز گردیده و «گفتند: خدای تعالی چند جا روزه را «صبر» خوانده فی قوله تعالی «سَلٰامٌ عَلَیْکُمْ بِمٰا صَبَرْتُمْ» ای «بما صمتم» و فی قوله «وَ جَزٰاهُمْ بِمٰا صَبَرُوا» ای بما صاموا»