ادوار فقه صفحه 25

3- علت مادّی قانون

اصول و کلیاتی که بعنوان تعیین و تکلیف همه یا گروهی از افراد بشر و بیان خط مشی آنان در زندگی و حیاتشان، به اقتضای شئون و جهاتی مختلف و بحسب اوضاع و احوالی متفاوت، و بسا که در ازمنه و امکنه ای متفرق، وضع و تهیه شده باشد مواد قانون مخصوص را تشکیل می دهد.

مواد اولیۀ قانون اسلامی یعنی

فقه، اصول و کلیات و احکام و مقرراتی است که در طی دورۀ رسالت پیغمبر (ص) که آغازش سال بعثت و فرجامش سال رحلت آن حضرت می باشد به تفاریق اوقات در بارۀ شئون مختلف حیات صدور یافته خواه این مواد بلسان قرآن مجید باشد یا بر وجه تقریر یا فعل یا گفتار شریف پیغمبر ص (این سه را بر حسب اصطلاح، «سنت» می خوانند) صادر شده باشد.

بطور کلی اصول آن مقررات و مشروعات چهار بخش است بدین قرار:

1- عبادات.

2- عقود.

3- ایقاعات.

4- احکام و سیاسات.

چه به تعبیری که شهید اول در کتاب «القواعد و الفوائد» و غیر او در کتب خود گفته اند: اموری که تشریع می شود یا به آخرت مربوط است یا بدنیا «1» اموری که

و کمال نهایی نمی داند.