ادوار فقه صفحه 352

زکاه

اشاره

زکاه، در لغت، بمعنی طهارت است چنانکه در آیۀ 73 از سورۀ الکهف أَ قَتَلْتَ نَفْساً زَکِیَّهً بِغَیْرِ نَفْسٍ در

این معنی بکار رفته و هم بمعنی نموّ و زیادت استعمال گردیده چنانکه در آیۀ 232 از سورۀ البقره ذٰلِکُمْ أَزْکیٰ لَکُمْ وَ أَطْهَرُ می باشد چه بحکم این که تأسیس از تأکید بهتر است باید هر یک از «أزکی» و «اطهر» بمعنی خاصی باشد و هم در آیۀ 140 از سورۀ التوبه (سورۀ 9) خُذْ مِنْ أَمْوٰالِهِمْ صَدَقَهً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ و در آیۀ 9 از سورۀ و الشّمس قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکّٰاهٰا ممکن است در تطهیر نفس و در تنمیۀ معنوی آن، به وسیلۀ علم و عمل، و ممکن است در قدر جامع میان این دو استعمال شده باشد.

و در شرع اسلام، منظور از آن مالی است مقدّر که در قدری معین از اموالی معلوم با گذشتن زمانی مقرّر برای مصرفی خاصّ، مشروع و مکلّف گردیده است.

محقّق حلّی در کتاب «المعتبر» پس از نقل معنی لغوی «زکاه» گفته است: «.. و فی الشّرع اسم لحقّ یجب فی المال معتبر فی وجوبه «النّصاب» و سمّیت بذلک لأنّ بها یزداد الثّواب و یطهر المال من حقّ المساکین و مؤدّیها من الاثم» زکاه بمعنی عام، مانند بسیاری از احکام دیگر، در شرائع سالفه و امم و ملل سابقه اصلی ثابت می داشته که در شرع مقدس اسلام بحکم تکامل تدریجی افراد بشر راه تکامل پیموده و به وضعی خاصّ مقدّر و مقرّر گشته است.

از آیۀ 77 از سورۀ البقره (سوره 2) وَ إِذْ أَخَذْنٰا مِیثٰاقَ بَنِی إِسْرٰائِیلَ لٰا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللّٰهَ وَ بِالْوٰالِدَیْنِ إِحْسٰاناً وَ ذِی الْقُرْبیٰ وَ الْیَتٰامیٰ وَ الْمَسٰاکِینِ وَ قُولُوا لِلنّٰاسِ حُسْناً وَ أَقِیمُوا الصَّلٰاهَ