ادوار فقه صفحه 390

ابن حجر عسقلانی در کتاب «الإصابه فی تمییز الصحابه» گفته است: «اصحّ ما وقفت علیه فی تعریف الصّحابی انّه من لقی النّبیّ مؤمنا به و مات علی الاسلام» آن گاه چگونگی اطّراد و انعکاس این تعریف را شرح داده و از آن پس گفته است: «و هذا التّعریف مبنیّ علی الاصح المختار عند المحقّقین کالبخاری و احمد بن حنبل و من تبعهما و وراء ذلک اقوال

اخری شاذّه..»

فاضل ممقانی در کتاب «مقباس الهدایه» در مطلب اول از فصل هشتم که برای تفسیر «صحابی» و «تابعی» و «مخضرمیّ» طرح کرده پس از این که هفت قول در تعریف صحابی نقل کرده و اعتراضات آنها را آورده چنین افاده کرده است: «نظر بهمان اعتراضات، گروهی از محقّقان که از آن جمله است شهید دوم در کتاب بدایۀ خود صحابی را به تعریفی دیگر که هشتمین تعریف است شناسانده اند و آن چنین است:

«من لقی النّبیّ مؤمنا به و مات علی الإیمان و الإسلام و ان تخلّلت ردّته بین کونه مؤمنا و بین موته مسلما علی الاظهر» و منظور ایشان از آوردن «لقاء» به جای «رؤیت» این است که پسر امّ مکتوم که نابینا و به اتفاق، از صحابه بوده است خارج نماند و قید «ایمان» برای حال لقاء از آن جهت است که فرستادۀ قیصر که در حال کفر پیغمبر (ص) را ملاقات کرده و پس از وفات پیغمبر (ص) به اسلام درآمده و با ایمان از دنیا رفته است داخل نباشد.

«خویلد بن خالد هذلی که پس از مرگ پیغمبر (ص) و پیش از دفنش به دیدار جسد آن حضرت فائز گردیده هم از این تعریف خارج می ماند و نیز عبد اللّٰه جحش و ابن حنظل که بکفر بر گشته و در آن حال در گذشته اند از تعریف خارج می باشند لیکن کسانی که مرتد شده و در زمان خود آن حضرت یا پس از رحلت او به اسلام باز گشته اند مانند