- فصل اول:کلیات 1
- اشاره 1
- 1. تبیین موضوع 2
- 2. ضرورت و فایده پژوهش 5
- اشاره 5
- 2.1. فوائد انسان شناسی از منظر معارف دینی 6
- 2.2. فوائد انسان شناسی برای زندگی بشری 11
- 3.پیشینه موضوع 15
- اشاره 15
- 3.1. پیشینه انسان شناسی در اندیشه دینی 16
- 3.2. پیشینه انسان شناسی در اندیشه علمی معاصر 18
- 4. روش شناسی اثر 20
- 5.1. انسان شناسی 22
- 5.مفاهیم و واژه های کلیدی 22
- 5.2. شیعه و تشیع 22
- 5.3. سبک زندگی 23
- 5.4. مهدویت 23
- 6.سطوح و لایه های گوناگون انسان شناسی 25
- فصل دوم: انسان شناسی جسمی 29
- اشاره 29
- پیش در آمد 30
- 1.سیر پیدایش بدن آدمی 32
- اشاره 32
- 1.1. مرحله نطفه و سلول های جنسی آدمی 32
- 1.2. از لقاح تا تولد 33
- 1.3. از تولد تا مرگ 34
- اشاره 35
- 2. دیدگاههای موجود درباره انسانشناسی جسمی 35
- 2.1. انسان شناسی جسمیِ تکسویه 36
- 2.2. انسان شناسی جسمیِ ترکیبی 40
- 3. دیدگاه شیعه درباره انسانشناسی جسمی 43
- اشاره 43
- 3.1. طینت، سنگ بنای انسان شناسی جسمانی 44
- 3.2. تنوع طینت ها 46
- 3.3. موطن بودن طینت برای روح 47
- 3.4. طینت و مسأله جبر و اختیار 51
- 3.5. نسبت زندگی دینی با مسأله طینت 53
- 3.6. تأثیر ایمان به غیب بر جسم آدمی 54
- 4. نسبت انسان با طبیعت 56
- 5. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسان شناسی جسمی 58
- 5.1. کمال و نجات 58
- 5.2. انسان کامل 59
- 5.3. آرمان شهر 60
- 5.4. فلسفه تاریخ 60
- سخن پایانی 62
- اشاره 63
- فصل سوم: انسان شناسی روحی 63
- 1. روح چیست؟ 64
- پیش درآمد 64
- 2. پیشینه روحشناسی 65
- 3. پرسش های اساسی درباره روح 69
- اشاره 72
- 4.1. چگونگی خلقت روح انسانی 72
- اشاره 72
- 4. دیدگاه قرآن درباره روح انسانی 72
- 4.1.1. خلقت انسانهای نخست 73
- 4.1.2. خلقت باقی انسانها 75
- 4.2. حقیقت و ابعاد وجودی روح 77
- 5. مسأله فطرت 82
- اشاره 82
- 5.1. نسبت بحث فطرت با مهدویت 84
- 5.2. فطرت در قرآن 85
- 5.3. دامنه و انواع فطریات 87
- 6. رابطه و نسبت روح و بدن 92
- 6.1. رابطه روح و بدن در انسان های کمالجو 92
- اشاره 92
- 6.2. رابطه روح و بدن در انسان کامل 95
- 7. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسان شناسی روح 96
- اشاره 96
- 7.1. کمال و نجات 97
- 7.2. انسان کامل 99
- 7.3. آرمان شهر 99
- سخن پایانی 100
- 7.4. فلسفه تاریخ 100
- اشاره 102
- فصل چهارم:انسان شناسی جنسیتی 102
- پیش درآمد 103
- 2. دیدگاههای موجود درباره حقیقت زن و مرد 105
- اشاره 105
- 1. نسبت بحث انسان شناسی جنسیتی با مهدویت 105
- 2.1. نظریه تفاوت های جسمی و اشتراک روحی 108
- 2.2. نظریه پیوستگی روح و جسم (اثبات روح مردانه و زنانه) 112
- 3. چگونگی تفکیک روح به مردانه و زنانه 115
- 4. دستاوردهای نظریه تفکیک روح به مردانه و زنانه 117
- 4.1. اصالت خانواده 117
- 4.2. تفاوت حقوق زن و مرد 122
- 4.3. لزوم وجود زن کامل 125
- 5.1.کمال و نجات 128
- 5. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسانشناسی جنسیتی 128
- اشاره 128
- 5.2. انسان کامل 129
- 5.3. مدینه فاضله 130
- 5.4. فلسفه تاریخ 131
- سخن پایانی 133
- فصل پنجم:انسان شناسی رشد 134
- اشاره 134
- پیش درآمد 135
- 1. نسبت بحث انسان شناسی رشد و مهدویت 139
- اشاره 140
- 2. رشد از منظر علم و تمدن معاصر 140
- 2.1. نقد دیدگاه علمی رشد 145
- 2.2.1. کمال و نجات 149
- 2.2. بازخوانی مهدویت بر مبنای دیدگاه علمی رشد 149
- اشاره 149
- 2.2.3. آرمان شهر 150
- 2.2.2. انسان کامل 150
- 2.2.4. فلسفه تاریخ 150
- 3. رشد از منظر فلسفه اسلامی 151
- اشاره 151
- 3.1. نقد دیدگاه فلسفی رشد 153
- 3.2. بازخوانی مهدویت بر مبنای دیدگاه فلسفی رشد 155
- اشاره 157
- اشاره 157
- 4.1. رشد انسانهای کمالجو 157
- 4.1.1. نسبت رشد جسم و رشد فطرت 157
- 4. رشد از منظر انسان شناسی شیعی 157
- 4.1.2. جایگاه حواس در شکوفایی فطرت 162
- 4.2. رشد انسانهای کامل 166
- اشاره 169
- 4.3. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسانشناسی رشد 169
- 4.3.1. کمال و نجات 169
- 4.3.2. انسان کامل 170
- 4.3.3. آرمان شهر 171
- 4.3.4. فلسفه تاریخ 172
- اشاره 173
- فصل ششم:انسان شناسی اراده 173
- پیش درآمد 174
- 1. نسبت مبحث اراده و اختیار با موضوع مهدویت 175
- 2. بدیهی بودن قدرت اراده و اختیار در انسان 176
- 3.1. جبرگرایی 179
- 3. نظریات موجود درباره جبر و اختیار و نسبت آن با مهدویت 179
- اشاره 179
- 3.2. اختیارگرایی 183
- 3.3. لاجبر و لاتفویض 185
- اشاره 191
- 4.1. عوامل طبیعی و محیطی 191
- 4. عوامل مؤثر بر اراده انسانی 191
- 4.2.1. فرشتگان 193
- 4.2. عوامل ماورائی 193
- 4.2.2. جنیان و شیاطین 194
- 5. بازخوانی مهدویت بر مبنای مبحث اراده و اختیار 196
- اشاره 196
- 5.1. کمال و نجات 197
- 5.2. انسان کامل 198
- 5.3. آرمان شهر 199
- 5.4. فلسفه تاریخ 200
- اشاره 202
- فصل هفتم: انسان شناسی کمال 202
- پیش درآمد 203
- 1. نسبت مبحث کمال با موضوع مهدویت 204
- 2. بازشناسی کمال در فرایند رشد 205
- 3.1. دیدگاه فلسفی 206
- اشاره 206
- 3. دیدگاههای موجود درباره کمال انسان 206
- 3.2. دیدگاه عرفانی 208
- 3.3. دیدگاه علمی 209
- 3.4. دیدگاه دینی (ادیان و مذاهب غیرشیعی) 211
- 3.5. دیدگاه قرآنی 215
- 4. حقیقت کمال در عالم طبیعت 217
- 5. حقیقت کمال در عالم انسانی 218
- 6. راه وصول به کمال 222
- 7. الگوی کامل کمال 227
- 8. دیدگاه تشیع درباره انسان کامل 229
- 9.1. کمال و نجات 233
- اشاره 233
- 9. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسان شناسی کمال 233
- 9.2. انسان کامل 234
- 9.3. آرمان شهر 234
- 9.4. فلسفه تاریخ 235
- چشم انداز کلی مباحث آتی 236
- اشاره 236
- 1. انسان شناسی جمعی 237
- 2. انسان شناسی تاریخی 237
- 3. انسان شناسی جغرافیایی 238
- کتابنامه 240
- اشاره 240
- الف) کتاب ها 241
- ج) سایتها 248
- ب) نرمافزارها 248
از این رو، انسان کامل، نقش واسطه تکوینیِ بالفعل یا بالقوه را نسبت به عوالم و موجودات دیگر دارد و بدین گونه است که اعتقاد به ولایت تکوینی از ضروریات قول به وجود انسان کامل است. بدین معنا که نمی شود کسی انسان کامل و معصوم مطلق باشد، ولی اراده تکوینی و قدرت تصرف بر عوالم وجود را نداشته نباشد.
اما در دوران ظهور تمامی اراده ها حول محور اراده تکوینی و تشریعی انسان کامل تجمیع می شوند. پس ظهور از معبر همراهی اراده های انسانی با اراده معصومانه موعود محقق می شود و چون چنین شد، نه تنها در عالم انسانی، بلکه در ملک و ملکوت هم فضای بهشتی حاکم خواهد شد.
5.3. آرمان شهر
آرمان شهر جامعه ای خواهد بود که در آن هیچ گونه اراده ای معطوف به شر یا ظلم نشود و هیچ انگیزه ای برای تجاوزگری وجود نداشته باشد. بدیهی است که برای تحقق این جامعه، خواست برخی از افراد کافی نخواهد بود؛ چراکه تحقق بهشت ظهور محصول اراده های ترکیبی است.(1) پس آرمان شهر در گام اول، نیازمند جمع شدن اراده انسان های کمال جو بر محور اراده انسان کامل است.
گام دوم برای ساختن این آرمان شهر، حذف اراده های باطل و مزاحم است. شاید به نظر برسد که این مرحله بسیار سخت و دشوار است، ولی باید به یاد داشت که اگر مبانی اراده آدمی رشد یابد، احتمال معطوف شدن آن ها به سوی شر بسیار کم خواهد شد. بنابراین باید به ارتقای مبانی معرفتی و ارزشی اراده ها اهتمام کرد تا با رشد عقلی، اخلاقی و علمی، زمینه برای گرایش جهانی به عبودیت و عدالت فراهم شود.
1- ((... إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیرُِّ مَا بِقَوْمٍ حَتیَ یُغَیرُِّواْ مَا بِأَنفُسِهِم... ))؛ رعد(13)، 11.